W lipcu tego roku 29-letni wówczas Mateusz Hołda z Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum postanowieniem prezydenta Andrzeja Dudy otrzymał tytuł profesora nauk medycznych i nauk o zdrowiu w dyscyplinie nauki medyczne. Jest tym samym najmłodszym w historii Polski profesorem tytularnym.
Jakie to uczucie być najmłodszym polskim profesorem?
Prof. Mateusz Hołda: Zaskoczenia nie było. To wieloetapowa procedura. Ostateczny werdykt i podpis prezydenta tak naprawdę to wisienka na torcie. Jest to ukoronowanie kariery każdego badacza. Dla mnie było to bardzo wcześnie, bo jako pierwszy w Polsce uczyniłem to przed 30. rokiem życia. Było to jedno z najbardziej doniosłych wydarzeń w moim życiu akademickim.
Życie akademickie jest w pana przypadku ściśle powiązane z bardzo praktyczną specjalnością – jest pan lekarzem. Czy początkowo chciał pan być bardziej naukowcem czy raczej lekarzem?
M.H.: Od początku chciałem być lekarzem. Naukowa strona pojawiła się zdecydowanie później – na studiach. Pokazały mi one, że można uprawiać naukę i łączyć to z byciem lekarzem. W Polsce jest to szeroko praktykowane.
Czy ma pan czas na prowadzenie swojej praktyki?
M.H.: Jak najbardziej. Głównie moja praca polega na konsultacjach lekarskich i na opiece nad pacjentami. Nauka temu towarzyszy. Balansuję między uprawianiem nauki, pracą z doktorantami, studentami i opieką nad pacjentami.
Wygląda na to, że pański kalendarz jest dość mocno wypełniony. Czy ma pan czas na życie prywatne?
M.H.: Jak najbardziej udaje się wpleść w to pozazawodowe życie. Umiar i balans we wszystkim jest konieczny. Pracy jest sporo, po kilkanaście godzin dziennie. Czas na odpoczynek i relaks musi się jednak znaleźć. Mam mało czasu na dodatkowe hobby. Lubię po prostu obejrzeć film pod kocem z kubkiem gorącej herbaty.
A poza tym uwielbiam dalekie podróże. Na szczęście to, że jestem aktywnym naukowcem i prezentuję swoje wyniki na sympozjach zagranicznych, daje takie możliwości.
Jeśli mowa o podróżach, na ile wyjazdy naukowe ukształtowały pana jako badacza i przyczyniły się do sukcesu?
M.H: To bardzo cenne doświadczenie. W życiu młodego naukowca takie wyjazdy zagraniczne nie muszą trwać bardzo długo. Mimo to pozwalają otworzyć oczy i spojrzeć na to, jak uprawia się naukę w innych ośrodkach, jaka jest tam kultura pracy. Można spojrzeć na zagadnienia badawcze z innej strony, ale też nawiązać współprace z instytutami zagranicznymi m.in. w Wielkiej Brytanii czy w USA – to są kraje, które są liderami jeśli chodzi o uprawianie nauki i finansowanie nauki. Tam też wielokrotnie bywałem na stażach naukowych.
To nie jest tak, że tylko w krajach anglosaskich nauka jest uprawiana na wysokim poziomie. Polska nie ma się czego tutaj wstydzić. Nasz zespół, cała krakowska medycyna jest na światowym poziomie. W Polsce bez kompleksów da się uprawiać naukę. Nie zamierzam emigrować w poszukiwaniu pracy na zagranicznych uczelniach.
Czym konkretnie zajmuje się pan w pracy naukowej?
M.H. Jest to kardiomorfologia, czyli nasz zespół bada to, jak serce wygląda, jak jest zbudowane i jak się zmienia podczas choroby. Ma to nie tylko wymiar poznawczy, ale też praktyczny. Wszelkie interwencje, które odbywają się na sercu, m.in. kardiochirurgiczne, muszą mieć podwaliny w anatomii.
Czyli chce pan poznać serce po to, by je skuteczniej leczyć?
M.H.: Dokładnie. Jestem takim kartografem ludzkiego serca. Szkicuję wraz moim zespołem jego mapy i te mapy chcemy mieć coraz bardziej doskonałe, na większym poziomie szczegółowości.
Czyli budowa serca nadal jest zagadkowa?
M.H. Serce ma więcej zagadek niż odkrytych tajemnic. Błędem byłoby stwierdzenie, że wiemy o nim wszystko. Od strony anatomicznej jest dość dobrze poznane, ale na poziomie głębszym: tkankowym, fizjologicznym, molekularnym – są liczne zagadki. Choroby układu sercowo-naczyniowego są jedną z głównych przyczyn zgonów na świecie, więc choroby serca są bardzo rozpowszechnione. Dlatego warto się tym zajmować.
Co badania pańskiego zespołu wniosą do leczenia serca?
M.H.: Procedury, które są wykonywane na sercu dzięki naszym obserwacjom i badaniom, mogą być ulepszane i lepiej wykonywane. Pokazujemy, jak “poruszać się” po sercu i unikać komplikacji. W moim zespole zajmujemy się też drukiem i wizualizacjami 3D, które pomagają konkretnym pacjentom. Przy skomplikowanych wadach serca już dziś wykorzystywane są tego typu metody.
Gdyby ktoś postawił pana przed wyborem: albo praca naukowa, albo z pacjentem, to co by pan wybrał?
M.H.: Mam nadzieję, że nikt nigdy nie każe mi wybierać między jednym a drugim, bo te światy tak się bardzo przenikają i są splecione w przypadku mojego życia, że trudno byłoby je rozerwać. Na styku tych dwóch światów tworzą się najlepsze pomysły, bo widzimy pacjenta z konkretnym problemem, a z drugiej strony – mamy laboratorium i zespół, gdzie te problemy możemy przedyskutować w szerszej perspektywie, zaproponować rozwiązania i pomóc rzeszy pacjentów na całym świecie.
Czego można panu życzyć z okazji zbliżającego się nowego roku?
M.H.: Chciałbym poprosić o dodatkowe trzy dni w każdym tygodniu. Mógłbym wtedy dotrzymywać wszystkich terminów. Jeśli chodzi o poważne życzenia, to oczekiwałbym zwiększonego finansowania na badania nie tylko dla mojego zespołu, ale też dla innych naukowców w całej Polsce.
Społeczeństwo rozwinięte powinno wspierać naukowców. Mamy w Polsce aparaturę badawczą, ale bywa, że ze względu na brak pieniędzy brakuje na odczynniki i nie ma personelu, który miałby ją obsłużyć. Dlatego kurzy się i niszczeje.(PAP)
Rozmawiał Szymon Zdziebłowski (PAP)