Przygotowany przez resort rozwoju i technologii projekt powołuje spółkę, która ma realizować część zapisów umowy społecznej z 28 maja 2021 r. dotyczącej transformacji sektora górnictwa i wybranych procesów transformacji woj. śląskiego.
Do punktu umowy zakładającej powołanie takiego funduszu nawiązał uzasadniający we wtorek projekt minister rozwoju i technologii Waldemar Buda. Podkreślił, że zgodnie z umową celem funduszu będzie skoordynowanie zagospodarowania terenów pogórniczych, przemysłowych i poprzemysłowych z transformacją woj. śląskiego
Minister mówił, że fundusz, zgodnie z postanowieniami umowy społecznej, ma działać w formie spółki akcyjnej z siedzibą w Katowicach. Projekt ustawy określa cel działania spółki oraz instrumenty służące realizacji misji publicznej oraz organizację funduszu.
„Celem działania funduszu jest wspieranie procesu transformacji woj. śląskiego oraz innych podmiotów w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom wygaszania działalności gospodarczej, w tym działalności wydobywczej węgla kamiennego, występującym na terytorium woj. śląskiego lub poza jego terytorium” – sprecyzował Buda.
Projekt ustawy zawiera m.in. definicję transformacji woj. śląskiego, przez którą rozumie się działania zmierzające do zmiany struktury gospodarki regionu, w tym zagospodarowanie sektorów nieposiadających potencjału wzrostowego oraz działania zmierzające do podnoszenia konkurencyjności gospodarki województwa z wykorzystaniem istniejącego potencjału i zasobów.
Do realizacji zadań funduszu będzie wykorzystywał katalog instrumentów, m.in. możliwość realizacji rządowych programów udzielania przedsiębiorcom wsparcia finansowego, emisję obligacji, udzielanie pożyczek, gwarancji i poręczeń czy obejmowanie lub nabywanie udziałów i akcji w spółkach.
Podstawowym dokumentem określającym cele funduszu i instrumenty ich realizacji ma być strategia. Jednym z narzędzi jej realizacji mają być programy wdrażane w ramach budżetu i zgodnie z celami funduszu. Kapitał zakładowy funduszu wyniesie do 500 mln zł z rządowego Funduszu Inwestycji Kapitałowych, a finansowanie z budżetu państwa – do 100 mln zł w latach 2024-2030 i do 50 mln zł w latach 2031-2032.
Projekt określa szczegółowe regulacje w zakresie działalności organów funduszu, czyli rady nadzorczej (siedmiu przedstawicieli rządu, dwóch przedstawicieli wyznaczonych przez zarząd woj. śląskiego i dwóch członków, po jednym z dwóch największych organizacji reprezentujących stronę pracowniczą w wojewódzkiej radzie dialogu społecznego) oraz zarządu (od trzech do pięciu członków).
„Jest to projekt, który był konsultowany ze środowiskiem społecznym, również związkowym. Jest to swego rodzaju kompromis, który wychodzi naprzeciw oczekiwaniom, ale też możliwościom, jakie daje dziś budżet – i też zamysł państwa w tym zakresie” – wskazał we wtorek minister rozwoju.
„Pamiętajmy, że ta transformacja w najbliższych latach nie będzie tak dynamiczna, jak jeszcze przed wojną się tego spodziewaliśmy – pokaże to Polityka Energetyczna Państwa (…). Ta ustawa nie przesądza o dynamice i w ogóle o transformacji, czyli ograniczeniu sektora wydobywczego. Ona mówi tylko o mitygowaniu konsekwencji zdarzeń, które mogą się pojawić. Kluczowe elementy dotyczące sektora wydobywczego pojawią się w PEP, która zostanie zaktualizowana do końca roku” – uściślił Buda.
W debacie posłanka KO Gabriela Lenartowicz przekonywała, że projekt w zaproponowanym kształcie ma umożliwić „delegowanie delegatów rządu do rady nadzorczej, która wybierze do pięciu komisarzy, którzy będą dzielić pożyczonymi od Polek i Polaków i spłacanymi w następnych pokoleniach pieniędzmi, po uważaniu i według politycznych kryteriów”. Argumentowała, że fundusz będzie finansowany głównie instrumentami dłużnymi.
„To jednak jest rozwiązanie, które ma wesprzeć Śląsk, a nie okradać, jak za waszych czasów” – skwitował przewodniczący komisji energii Marek Suski (PiS).
Na uwagę posła Krzysztofa Gadowskiego z KO, że umowa społeczna została podpisana 28 maja 2021 r., a projekt wynikającej z niej ustawy rząd przyjął 8 listopada br., minister Buda odpowiedział, że dopiero 15 sierpnia br. zakończył się proces uzgodnień zapisów projektu ze stroną społeczną.
Odpowiadając na inne pytania szef MRiT wyjaśniał, że rząd zakłada powołanie nowej instytucji, a nie skorzystanie z dotychczasowych, jak Fundusz Górnośląski, wobec oczekiwania strony społecznej, aby to rząd, a nie jednostka samorządowa, zobowiązał się do podjęcia transformacji i utworzenia instytucji. „W związku z tym nie możemy tu korzystać instytucji, która istnieje, a nie jest agendą rządową” – stwierdził.
„Rada nadzorcza składa się z przedstawicieli resortów, ponieważ program ma mieć charakter kompleksowy: ministerstwa będą mogły razem z funduszem opracowywać programy i razem je finansować. (…) Mówimy tylko radzie nadzorczej, czyli o organie kontrolnym. Jeżeli chodzi o funkcje zarządcze, będzie powołany zarząd. Nikt nie przesądza, czy on będzie z Warszawy czy ze Śląska; ja zakładam, że on będzie absolutnie ze Śląska” – wyjaśnił minister.
Wśród wniosków poprawek pojawił się postulat posła Gadomskiego ws. zmiany nazwy funduszu na ujmującą całość woj. śląskiego. Minister Buda wyjaśniał, że nazwa wprost wynika z umowy społecznej. Poprawka jednak została przyjęta. Dwa inne wnioski posła Gadomskiego dotyczyły wykreślenia sformułowania umożliwiającego finansowanie zadań poza terytorium woj. śląskiego. Te wnioski nie uzyskały poparcia większości.
Wątpliwości posłów opozycji wzbudziły m.in. sformułowania projektu umożliwiające finansowanie z funduszu zadań związanych z zapobieganiem lub naprawianiem szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi, przedsięwzięć o charakterze społecznym w zakresie transportu na rzecz mieszkańców regionów oddalonych czy infrastruktury transportu lotniczego i infrastruktury krytycznej portów lotniczych. Wiceminister rozwoju Olga Semeniuk wskazała, że ostatecznie to spółka autonomicznie – w sensie przygotowania koncepcji merytorycznej do strategii – będzie decydowała o realizacji zadań.
Komentując odrzuconą poprawkę posła Gadomskiego o zmniejszenie do trzech liczby członków zarządu funduszu, Semeniuk wskazała, że zawarta w projekcie liczba od trzech do pięciu członków zarządu jest uzgodniona ze stroną społeczną, ponieważ w zarządzie będą zasiadali jej przedstawiciele.
Kolejne odrzucone poprawki dotyczyły ograniczenia składu rady nadzorczej po stronie rządowej i zwiększenia liczby m.in. przedstawicieli środowisk pracodawców, pracowników i samorządów lokalnych, a także co najmniej dwukrotnego zwiększenia maksymalnych wydatków budżetu państwa przeznaczonych na realizację ustawy w kolejnych latach 2023-2032.
Sprawozdawcą prac komisji z pierwszego czytania będzie poseł PiS Andrzej Gawron. (PAP)
autor: Mateusz Babak
mtb/ mk/