Tęczę można zaobserwować, gdy krople wody załamują światło słoneczne. Dlatego światło słoneczne i opady deszczu są niezbędnymi warunkami tego zjawiska. Działalność człowieka, na przykład spalanie paliw kopalnych, powoduje ocieplenie atmosfery, co z kolei wpływa na zmianę wzorców zachmurzenia oraz częstotliwość i obfitość opadów deszczu.
Jak wynika z badań przeprowadzonych na University of Hawai (UH) w Mānoa, zmiana klimatu zwiększy możliwości zobaczenia tęczy. Autorzy badania szacują, że do 2100 r. w przeciętnej lokalizacji będzie o około 5 proc. więcej dni z tęczami niż na początku XXI wieku.
Jako że ocieplenie doprowadzi do zmniejszenia ilości śniegu i większej ilości opadów, największe wzrosty występowania tęczy odnotują północne szerokości geograficzne i bardzo wysokie wzniesienia. Natomiast miejsca, w których na skutek zmiany klimatu deszcz będzie padał rzadziej (chociażby rejon Morza Śródziemnego) stracą cześć tęczowych dni.
„Mieszkając na Hawajach, czułam wdzięczność, że oszałamiające, efemeryczne tęcze były częścią mojego codziennego życia – powiedziała główna autorka badania, która obecnie pracuje w New York University’s Department of Environmental Studies. – Zastanawiałam się, jak zmiana klimatu może wpłynąć na możliwości oglądania tęczy”.
Zaintrygowany tym pytaniem Camilo Mora z wydziału geografii i środowiska UH Mānoa przeprowadził odpowiednie badanie. Jak wskazał Mora, „często badamy, w jaki sposób zmiana klimatu bezpośrednio wpływa na zdrowie i środki do życia ludzi, na przykład poprzez występowanie udaru cieplnego podczas fal upałów nasilonych przez zmianę klimatu”.
Dotychczas niewielu badaczy sprawdzało, w jaki sposób zmiana klimatu może wpłynąć na walory estetyczne naszego środowiska i nikt nie zadał sobie trudu, aby odwzorować występowanie tęczy, tym bardziej w warunkach zmiany klimatu.
Zespół składający się ze studentów UH Mānoa przyjrzał się zdjęciom przesłanym do Flickr, platformy mediów społecznościowych, na której ludzie udostępniają zdjęcia. Posortowali dziesiątki tysięcy zdjęć zrobionych na całym świecie, oznaczonych słowem „tęcza”, aby zidentyfikować tęcze powstałe w wyniku załamania światła przez krople deszczu.
Amanda Wong, wówczas studentka Global Environmental Science w UH Mānoa School of Ocean and Earth Science and Technology (SOEST) oraz współautorka artykułu, zauważyła: „Musieliśmy sortować zdjęcia tęczowych dzieł sztuki, tęczowych flag, pstrąga tęczowego, tęczowego eukaliptusa i tęczowych pokarmów, aby znaleźć prawdziwe tęcze”.
Następnie naukowcy opracowali model przewidywania tęczy na podstawie lokalizacji zdjęć tęczy oraz map opadów, zachmurzenia i kąta padania promieni słonecznych. Wreszcie zastosowali swój model do przewidywania występowania tęczy obecnie i w przyszłości na obszarach lądowych. Model sugeruje, że wyspy są szczególnie odpowiednimi miejscami do obserwacji tęczy.
„Wyspy to najlepsze miejsca do oglądania tęczy – twierdzi Steven Businger, profesor nauk o atmosferze w SOEST. – Dzieje się tak, ponieważ teren wyspiarski podnosi powietrze podczas codziennej morskiej bryzy, wytwarzając lokalne deszcze otoczone czystym niebem, co pozwala Słońcu tworzyć majestatyczne tęcze”.
Według prognoz autorów badania (DOI 10.1016/j.gloenvcha.2022.102604), Wyspy Hawajskie, niedawno nazwane „tęczową stolicą świata”, będą doświadczać tęczy przez dodatkowe kilka dni w roku. Autorzy nie piszą, w jaki sposób zmiany w występowaniu tęczy mogą wpłynąć na dobrostan człowieka. Jednak cenione ze względów estetycznych tęcze są historycznie ważną częścią ludzkiej kultury na całym świecie.
„Zmiana klimatu spowoduje wszechobecne zmiany we wszystkich aspektach ludzkiego doświadczenia na Ziemi. Zmiany w niematerialnych częściach naszego środowiska, takich jak dźwięk i światło, są częścią tych zmian i zasługują na większą uwagę badaczy” – podkreśliła Carlson. (PAP)
autor: Paweł Wernicki
pmw/ zan/