Trudno dzisiaj sobie wyobrazić podjęcie jakiegokolwiek strategicznego przedsięwzięcia bez opracowania bardziej lub mniej szczegółowego planu finansowego, pozwalającego na ocenę jego opłacalności. Warto przy tym pamiętać o kilku kluczowych elementach jakie powinien zawierać dobry biznesplan.
Realizacja każdego przedsięwzięcia zaczyna się od analizy i oceny jego rentowności, po której następuje decyzja o jego kontynuacji lub rezygnacji. W zależności od rodzaju przedsięwzięcia, ocena projektu inwestycyjnego będzie miała inną postać dostosowaną do jego charakterystyki. Nowe przedsięwzięcia są analizowane jako Biznesplan, planem rozwoju działającej spółki jest Strategia działalności, a analizą inwestycji w ratowanie upadającego przedsiębiorstwa będzie Plan restrukturyzacji.
Bez względu na to, jaką nazwę przyjmiemy dla oceny naszego projektu inwestycyjnego, wszystkie te opracowania będą miały podobny zakres, który pozwoli dokonać ocenę opłacalności przedsięwzięcia i zdecydować o jego dalszej realizacji. Kluczowe w tego rodzaju analizach jest nie tylko oszacowanie prognozy zysków finansowych z inwestycji, ale oszacować należy łączne przyszłe przepływy pieniężne z działalności, bo to one tak naprawdę zdecydują o opłacalności naszego przedsięwzięcia i rzeczywistych potrzebach finansowych. Zanim tego dokonamy, istotne jest sporządzenie kilku innych elementów naszej analizy.
Analiza modelu biznesowego
Analiza modelu biznesowego obejmuje szczegółową analizę organizacyjną i kulturową jednostki, planowaną strukturę zatrudnienia, zasoby majątkowe i kompetencje, wzajemne powiązania i procesy zachodzące pomiędzy poszczególnymi komórkami organizacyjnymi firmy. W ramach analizy modelu biznesowego kluczowe jest, aby w zrozumiały sposób przedstawić co jest produktem oferowanym na rynku, jak dochodzi do powstania tego produktu i do kogo jest on skierowany.
Analiza finansowa
Podmioty o dłuższej historii działalności wymagają przeprowadzenia analizy ekonomiczno-finansowej. Obejmuje ona analizę struktury i zmiany przychodów i kosztów przedsiębiorstwa na przestrzeni wybranego okresu, bieżącą strukturę majątku i źródeł finansowania, stopień zużycia kluczowych składników majątku trwałego i wysokość kapitału obrotowego. W ramach analizy finansowej dokonuje się oszacowania licznych wskaźników finansowych, które pozwalają ocenić kondycję finansową przedsiębiorstwa. Dzieli się je najczęściej na wskaźniki rentowności, płynności finansowej, efektywności wykorzystania majątku i struktury zadłużenia.
Analiza rynku
Zakres analizy rynku w dużym stopniu zależy od rodzaju podejmowanego przedsięwzięcia i formy prowadzonej analizy. W niektórych przypadkach istotna dla analizy rynku może być analiza stawek rynkowych produktów konkurencyjnych czy kanałów zaopatrzenia w surowce. W innych sytuacjach ważna będzie analiza potencjalnych odbiorców albo podmiotów konkurencyjnych, ich oferty handlowej, skali działalności i sytuacji finansowej. Często wszystkie te elementy mają znaczenie.
Prognoza finansowa
Mając jasno zdefiniowany model działalności, znając historyczną kondycję finansową i obecną sytuację majątkową podmiotu oraz uwarunkowania rynkowe możemy przystąpić do szacowania prognozowanych przepływów pieniężnych. Kluczowymi pozycjami, które należy oszacować to przychody i koszty działalności operacyjnej. Z naszych kalkulacji eliminujemy tzw. pozycje niegotówkowe, czyli przychody które nie generują wpływów finansowych i koszty, które nie są rzeczywistym wydatkiem przedsiębiorstwa (takie jak amortyzacja). Warto jednak uwzględnić wpływ tych pozycji na obciążenia podatkowe, które także musimy uwzględnić w naszym opracowaniu. Oprócz przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej po opodatkowaniu dwa dodatkowe strumienie wydatków wymagają oszacowania. Są to wydatki inwestycyjne i zapotrzebowanie na pokrycie kapitału obrotowy. Pierwsze stanowią kwoty jakie firma wyda na składniki majątku trwałego niezbędne do realizacji działalności. Drugie to środki finansowe, które pozwolą pokryć potrzeby magazynowe i sfinansować zobowiązania handlowe zanim firma zacznie realizować należności ze sprzedawanych produktów. Sporządzenie prognoz finansowych pozwoli na oszacowanie rzeczywistych potrzeb finansowych i będzie pierwszym krokiem do pozyskania finansowania dla analizowanego przedsięwzięcia. Dodatkowo daje możliwość oszacowania kosztów finansowych i realnego harmonogramu spłaty zobowiązań finansowych.
Wskaźniki oceny opłacalności
Najbardziej popularnym wskaźnikiem oceny opłacalności inwestycyjnej jest NPV (z ang. Net Present Value) czyli wartość obecna netto. Składa się na nią suma przyszłych zdyskontowanych przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej i inwestycyjnej (czasem także finansowej). Dyskontowanie przeprowadza się za pomocą stopy dyskontowej stanowiącej oczekiwaną stopę zwrotu z inwestycji uwzgledniającą ryzyko inwestycji. Im większe NPV tym projekt inwestycyjny bardziej opłacalny. Ujemne NPV to brak opłacalności planowanej inwestycji.
Biorąc pod uwagę subiektywny często charakter stopy dyskontowej stosowanej do dyskontowania prognozowanych strumieni pieniężnych, pomocniczo w ocenie projektów inwestycyjnych szacuje się wskaźnik wewnętrznej stopy zwrotu IRR (z ang. Internal Rate of Return). IRR to taka stopa zwrotu, przy której NPV wynosi zero, czyli granicę opłacalności projektu.
Dwa opisane wskaźniki, czyli NPV i IRR to z wielu możliwości dwa najpopularniejsze metody oceny projektów inwestycyjnych, niekoniecznie najlepsze.
Paweł Goźliński
FinancialCraft Analytics Sp. z o.o.