Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą muszą liczyć się z możliwością poddania kontroli podatkowej. Zwykle organy podatkowe informują o zamiarze wszczęcia kontroli, jednakże w określonych sytuacjach fiskus może rozpocząć czynności kontrolne bez wcześniejszej zapowiedzi. Na temat tego kiedy może to zrobić wypowiada się Justyna Jarosz, ekspert wFirma.pl.
Zakres kontroli podatkowej obejmuje czynności mające na celu ustalenie, czy podatnik wywiązuje się z obowiązków podatkowych względem urzędu skarbowego. Przedsiębiorca, który ma zostać poddany kontroli, musi być o tym fakcie uprzednio powiadomiony przez właściwy organ podatkowy w określonym terminie. Wówczas ma on czas na przygotowanie się do procedur kontrolnych. Jednakże w sytuacjach, w których istnieje podejrzenie łamania prawa bądź działania na niekorzyść interesu publicznego, kontrola może być niezapowiedziana.
Terminy zawiadomienia o przeprowadzeniu kontroli
Na mocy art. 48 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców organ podatkowy jest zobowiązany do powiadomienia przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli. Co ważne, czynności kontrolne mogą rozpocząć się nie wcześniej niż po upływie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia i nie później niż 30 dni przed. Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w tym terminie, wówczas jej rozpoczęcie wymaga ponownego zawiadomienia.
Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli powinno zawierać:
● oznaczenie organu,
● datę i miejsce wystawienia,
● oznaczenie przedsiębiorcy,
● wskazanie zakresu przedmiotowego kontroli,
● imię, nazwisko oraz podpis osoby udzielającej upoważnienia z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji.
Ważne!
Przedsiębiorca ma także możliwość wnioskowania o przyspieszenie terminu kontroli, wówczas istnieje możliwość jej rozpoczęcia przed upływem 7 dni.
Co ciekawe, powyższy termin nie odnosi się do czynności związanych z pozyskiwaniem próbek, dokonywaniem oględzin, także pojazdów, bądź dokonywaniem pomiarów. Wymienione czynności mogą zostać przeprowadzone przez organ podatkowy przed upływem 7 dni od dostarczenia zawiadomienia, lecz nie mogą one obejmować ingerencji w dokumentację firmową. Występuje także ograniczenie czasowe co do ich wykonywania:
● czynności związane z pobieraniem próbek i dokonywaniem oględzin nie mogą przekraczać jednego dnia roboczego,
● czynności związane z dokonywaniem pomiarów nie mogą przekraczać kolejnych 24 godzin liczonych od chwili rozpoczęcia tych czynności.
Kiedy urząd skarbowy nie musi informować o wszczęciu kontroli?
W określonych sytuacjach organy podatkowe mogą wszcząć postępowanie kontrolne bez konieczności zawiadamiania kontrolowanego. Może to jednak nastąpić w ściśle określonych przypadkach, które reguluje art. 48 ust. 11 ustawy Prawo przedsiębiorców, zgodnie z którą zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli nie dokonuje się m.in., jeśli:
● kontrola ma zostać przeprowadzona na podstawie ratyfikowanej umowy międzynarodowej lub przepisów prawa Unii Europejskiej,
● kontrola może przyczynić się do przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia,
● istnieje uzasadnione podejrzenie zagrożenia życia lub zdrowia,
● przedsiębiorca nie posiada adresu zamieszkania lub adresu siedziby bądź doręczanie powiadomienia na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione,
● kontrola zostanie przeprowadzona na podstawie odrębnych przepisów.
Jedną z ustaw precyzujących sytuacje, w których organy podatkowe nie mają obowiązku informowania o rozpoczęciu procedur związanych z kontrolą podatkową, jest Ordynacja podatkowa. Zgodnie z art. 282c tej ustawy podatnik nie jest informowany o zamiarze wszczęcia kontroli, jeśli:
● dotyczy możliwych nieprawidłowości przy zwrotach różnicy podatku lub zwrotach podatku VAT naliczonego,
● ma zostać wszczęta na żądanie organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe,
● istnieje podejrzenie o nieujawnionych źródłach przychodu,
● dotyczy niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej,
● ma być podjęta w oparciu o informacje uzyskane na podstawie przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu,
● zostaje wszczęta po okazaniu legitymacji służbowej kontrolowanemu, gdy czynności kontrolne są niezbędne przeciwdziałaniu popełnieniu przestępstwa skarbowego,
● ma charakter doraźny dotyczący ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy rejestrującej, użytkowania kasy rejestrującej lub sporządzania spisu z natury,
● dotyczy podatku od wydobycia niektórych kopalin,
● ma charakter doraźny dotyczący sprawdzenia zachowania warunków zawieszenia działalności gospodarczej,
● podatnik jest zobowiązanym w postępowaniu egzekucyjnym w administracji,
● podatnik nie ma miejsca zamieszkania lub adresu siedziby albo doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione.
Uzasadnienie braku zawiadomienia o wszczęciu kontroli
Organy podatkowe, odstępując od zawiadomienia o wszczęciu kontroli podatkowej, każdorazowo muszą wskazać przyczyny swojej decyzji oraz właściwie ją udokumentować w protokole kontroli. Brak właściwego uzasadnienia przyczyn niepowiadomienia podatnika o wszczęciu kontroli może stanowić podstawę do podważenia wyników przeprowadzonych czynności kontrolnych.
Art. 48 ust. 10 ustawy Prawo przedsiębiorców
Uzasadnienie przyczyny braku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli umieszcza się w protokole kontroli.
Nieuzasadnienie przyczyn braku zawiadomienia o rozpoczęciu kontroli może uniemożliwić jej wszczęcie z art. 48 ust. 11 ustawy Prawo przedsiębiorców, czyli kontroli bez zawiadomienia, co może być jednym z postulatów przyczyniającym się do uchylenia decyzji wydanej przez organy podatkowe po przeprowadzeniu kontroli.