W polskim ekosystemie innowacji startuje właśnie kolejna duża inicjatywa. ORLEN i Narodowe Centrum Badań i Rozwoju ogłosiły nową edycję wspólnego przedsięwzięcia NEON – konkurs grantowy NEON III z budżetem niemal 200 mln zł. Nabór potrwa do 30 czerwca 2025 roku i obejmuje trzy strategiczne obszary: dekarbonizację, cyfryzację i gospodarkę obiegu zamkniętego (GOZ).
Widać wyraźnie, że projekt NEON nie jest tylko kolejnym grantem na badania. To element szerszej transformacji ORLEN, wpisującej się w strategię koncernu do 2035 roku, oraz odpowiedź na rosnące oczekiwania regulacyjne Unii Europejskiej dotyczące neutralności klimatycznej. Nowa odsłona programu to także wyraźny sygnał, że duże polskie przedsiębiorstwa coraz aktywniej poszukują sposobów na systemowe powiązanie badań naukowych z biznesem.
Ewolucja programu i wyciągnięte wnioski
Wprowadzone zmiany – takie jak rezygnacja z obowiązku wdrażania wyników badań przez wykonawcę czy przejęcie tej odpowiedzialności przez ORLEN – pokazują, że organizatorzy słuchali rynku. Dla wielu zespołów badawczo-rozwojowych, szczególnie tych bez rozbudowanych struktur komercjalizacyjnych, wcześniejsze warunki były barierą nie do pokonania. Teraz proces wygląda na znacznie bardziej przyjazny: to ORLEN będzie przejmować rezultaty i odpowiadać za ich dalsze wykorzystanie.
Takie podejście jest zgodne z globalnym trendem wzmacniania tzw. translacyjnych ścieżek innowacji, gdzie przemysł bierze na siebie odpowiedzialność za “przeskok” technologii z laboratoriów na rynek.
Strategiczne ukierunkowanie: dekabonizacja, cyfryzacja, GOZ
Wybór trzech głównych tematów nie jest przypadkowy. Dekarbonizacja to dziś nie tyle innowacja, co obowiązek – w branży rafineryjno-petrochemicznej bez przejścia na paliwa alternatywne, niskoemisyjny wodór czy technologie zagospodarowania CO₂ trudno będzie utrzymać konkurencyjność po 2030 roku.
Cyfryzacja, zwłaszcza w kontekście zarządzania farmami wiatrowymi i optymalizacji energetycznej, ma kluczowe znaczenie dla zwiększenia efektywności operacyjnej, a także dla tworzenia bardziej elastycznych modeli biznesowych opartych na danych.
Z kolei gospodarka obiegu zamkniętego – choć w Polsce nadal traktowana jako temat drugorzędny – staje się globalnie coraz bardziej istotna, szczególnie w sektorze chemicznym i energetycznym. Projekty oczyszczania wód poprocesowych mogą znacząco obniżyć koszty działalności i ryzyka regulacyjne związane z ochroną środowiska.
