Pandemia przyspieszyła cyfryzacje w połowie polskich firm przedsiębiorstw. Wciąż jednak są spore dysproporcje we wdrażaniu rozwiązań technologicznych pomiędzy sektorem MŚP i dużymi firmami.
W opublikowanym w 2021 roku przez Komisję Europejską indeksie gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego DESI (Digital Economy and Society Index) Polska uplasowała się na 24. miejscu na 27 państw członkowskich UE. Trudno wynik ten uznać za dobry, należy jednak pamiętać, że to wynik łączny, dotyczy on zarówno przedsiębiorstw, jak i kompetencji cyfrowych społeczeństwa oraz rozwoju cyfrowej administracji. Jeśli wyodrębnimy same firmy, to, jak podaje Deloitte („Przemysł 4.0 w Polsce”), proces transformacji technologicznej i organizacyjnej przedsiębiorstw, który obejmuje m.in. cyfryzację produktów i usług oraz wprowadzanie nowych modeli biznesowych, jest na podobnym poziomie jak w innych państwach świata. Rok 2020 był szczególnym rokiem dla cyfryzacji przedsiębiorstw. Według raportu Audtodesk w wyniku pandemii prawie 56% firm przyspieszyło swoje inwestycje technologiczne, a 9% z nich wdrożyło rozwiązania z obszaru Przemysłu 4.0, które przed kryzysem pandemicznym nie były w ogóle planowane. Transformacja cyfrowa jest przez większość firm traktowana priorytetowo, ponieważ przynosi widoczne korzyści. Respondenci badania Instytutu Humanitas („Bariery i trendy. Transformacja technologiczna firm w Polsce z uwzględnieniem perspektywy człowieka/ pracownika/konsumenta”) podkreślają, że implementacja nowoczesnych technologii podnosi wydajność i efektywność (43,5%), zwiększa konkurencyjność (27%) oraz dostęp do szerszego rynku (22,2%).
“Obecnie najlepiej ucyfrowniona jest księgowość, HR i logistyka, gdzie ponad 80% procesów obsługują różne rozwiązania IT.”
Poziom digitalizacji jest uzależniony od wielkości przedsiębiorstw i sektora w jakim działają. W publikacji BCC z 2020 roku „Raport z firm – dojrzałość cyfrowa polskich przedsiębiorstw” 60% firm przyznało, że ich cyfrowe przygotowanie ich firm jest na poziomie podstawowym lub średnim. Poziom cyfryzacji jednak gwałtowanie wzrasta w grupie dużych przedsiębiorstw, zatrudniających powyżej 250 pracowników, w tym również w Spółkach Skarbu Państwa. W firmach tej wielkości, jak podaje raport Instytutu Humanites , już 36% jest na zaawansowanym etapie zmian. Obecnie najlepiej ucyfrowniona jest księgowość, HR i logistyka, gdzie ponad 80% procesów obsługują różne rozwiązania IT. Najniższy poziom zastosowania występuje w obszarach produkcyjnych (39 %).
Priorytety inwestycyjne i nowe możliwości finansowania
Obecnie firmy chcą sporo zainwestować w rozwiązania pozwalające na innowacyjną obsługę klientów, ponieważ dotychczasowe modele sprzedaży nie są dostosowane do zdigitalizowanego świata. W sektorze przemysłowym natomiast priorytetem inwestycyjnym, jak podaje Autodesk w jest najczęściej inwestycja w cyfrowego bliźniaka – digtal twin (48,7% wskazań). Co ciekawe, według raportu Computerworld „Inwestycje IT w kierunku rozwoju polskich firm w latach 2021-2022 Chmura i nowe technologie” ani cloud computing ani 5G nie są traktowane jako stricte cyfrowa transformacja. Zmiana modelu dostarczania infrastruktury IT, ani nowoczesny metody łączności ne są nie stawiane na równi z cyfryzacją przedsiębiorstw, są po prostu postrzegane jako naturalny postęp technologiczny, który pozwoli firmom zaspokoić zapotrzebowanie na zwiększoną moc obliczeniową i wolumen przesyłanych danych.
Inwestycje cyfrowe na pewno pobudzą publiczne środki z Krajowego Planu Odbudowy. W ramach komponentu A „Odporność i konkurencyjność gospodarki” (na ten komponent przeznaczono 4,133 mld euro) planowane są działania na rzecz wdrożenia innowacyjnych, cyfrowych rozwiązań w przedsiębiorstwach o łącznej wartości ponad 600 mln euro. Nowe możliwości publicznego finansowania zapewne zwiększą zainteresowanie przedsiębiorstw wytwarzaniem i wdrażaniem rozwiązań cyfrowych, robotyzacją, i digitalizacją procesów wytwórczych.
Przeszkody na drodze do cyfrowej transformacji
Firmy są świadome korzyści z cyfryzacji, ale wchodząc na ścieżkę transformacji muszą się mierzyć z wieloma problemami. Podstawową barierą są koszty. Brak wsparcia finansowego i utrudniony dostęp do obcego kapitały sygnalizowało 43% ankietowanych w badaniu Siemens.
Kolejna bariera to niedobory kadrowe. W firmach nie ma osób o odpowiednich kwalifikacjach, niezbędnych w procesie digitalizacji. Według respondentów BCC niedostatek wewnętrznych kompetencji jest najbrzydziej widoczny w takich obszarach jak:
• opracowanie cyfrowego modelu sprzedaży (47%);
• zmiana dotychczasowego modelu biznesowego na cyfrowy(47%);
• mapowane procesów (42%);
• obszar budowy kompleksowej strategii transformacji cyfrowej firmy (21%).
Brak strategii powoduje, że wdrożenia nowych technologii w polskich firmach są zazwyczaj realizowane wybiórczo co nie sprzyja budowaniu nowego modelu biznesowego.
Cyfryzacji nie ułatwia też brak lidera gotowego do przeprowadzenia zmian oraz kultury organizacyjnej nastawionej na wdrażanie innowacji. Powoduje to obawy przed zmianą nie tylko ze strony pracowników, ale także samych zarządów.
| Główne obszary digitalizacji w polskich firmach | ||||||
| • sprzęt i/lub infrastruktura – 81% • bazy danych – 70% • cyberbezpieczeństwo – 66% • chmura – 64% • szkolenia pracowników – 51% • narzędzia analityczne Big Data – 22% • marketing automation – 16% |
| Rozwiązania w jakie dotychczas zainwestowały polskie firmy | ||||||
| • podstawowe oprogramowanie biurowe typu Office 365 – 75% • oprogramowanie konferencyjne typu Teams, Zoom – 66 • CRM – 51% • oprogramowanie umożliwiające cyfryzację dokumentów i podpisów – 44% • ERP – 38% • platforma sprzedażowa – 30% • system EDI – 38% • specjalistyczne oprogramowanie dobrane do potrzeb firmy -14% • żadne -1% |
Źródło: EY Transformacja cyfrowa firm 2020. Raport z wyników badania, marzec 2021