Ekosystem startupów technologicznych przechodzi gruntowną transformację. Nowym wyznacznikiem wartości nie jest już wyłącznie tempo wzrostu czy udział w rynku, lecz zdolność do komercyjnego wykorzystania sztucznej inteligencji. Z danych zebranych przez Stocklytics.com na podstawie CB Insights wynika, że 40% z dziesięciu najcenniejszych jednorożców na świecie działa właśnie w obszarze AI.

Wartość ośmiu największych z nich przekroczyła już 543 miliardy dolarów. Dla porównania – więcej niż wynosi obecna kapitalizacja całego sektora energetycznego w Niemczech. Co więcej, tylko w 2025 roku na listę jednorożców trafiło już 28 startupów AI. To ponad połowa wszystkich nowo wycenionych firm technologicznych z tego roku.

OpenAI liderem nowego rozdania

Liderem pozostaje OpenAI, którego wartość po rundzie finansowania prowadzonej przez SoftBank w marcu 2025 r. wzrosła do rekordowych 300 miliardów dolarów. To druga najwyższa wycena prywatnej spółki technologicznej na świecie – tuż po SpaceX. Za OpenAI plasują się Databricks (62 mld USD), Anthropic (61,5 mld USD) i xAI – startup Elona Muska wyceniany na 50 mld USD.

Zestawienie uzupełniają takie firmy jak Safe Superintelligence (30 mld USD), Scale AI (13,8 mld USD), Celonis (13 mld USD) i Grammarly (13 mld USD). Łącznie zebrały one od inwestorów już ponad 147 mld dolarów. Warto dodać, że większość z tych rund to nie tyle typowe inwestycje VC, ile strategiczne partnerstwa z największymi firmami infrastrukturalnymi, jak Microsoft, AWS czy Nvidia.

USA na pozycji dominującej

Siedem z ośmiu najcenniejszych jednorożców AI ma siedzibę w Stanach Zjednoczonych, głównie w Kalifornii. Jedynym wyjątkiem jest Celonis – niemiecki startup specjalizujący się w tzw. process mining, który mimo europejskich korzeni, większość klientów i rozwój prowadzi dziś za oceanem.

Dominacja USA w obszarze AI nie wynika wyłącznie z przewagi technologicznej. To także efekt zbudowanego wcześniej ekosystemu: infrastruktury chmurowej, kapitału VC i otwartych regulacji. Dla porównania – w Europie jednorożce AI można policzyć na palcach jednej ręki, a ich wyceny rzadko przekraczają 5 miliardów dolarów.

Boom mimo ostrożnego rynku VC

Zaskakujący jest fakt, że sektor AI rośnie dynamicznie mimo wyraźnego ochłodzenia na rynku venture capital. Po rekordowych latach 2021–2022 finansowanie startupów ogółem znacząco spadło. Jednak AI wyłamało się z tego trendu – zarówno pod względem liczby rund, jak i wycen.

Obecnie na świecie działa już 273 jednorożców AI – o 11% więcej niż rok temu i prawie cztery razy więcej niż w 2020 roku. Oznacza to, że sektor ten jest dziś największym generatorem nowych spółek technologicznych o miliardowych wycenach. Skalowalność, efektywność i potencjał wdrożeń AI w wielu branżach sprawiają, że inwestorzy traktują ją jako technologię o znaczeniu systemowym – podobnie jak kiedyś chmurę czy internet mobilny.

Rynki pionowe i infrastruktura dominują

Największe wyceny osiągają firmy z dwóch kategorii: AI infrastrukturalnej (jak OpenAI czy Anthropic) oraz wyspecjalizowanej AI dla rynków pionowych (np. Celonis, Scale AI czy Grammarly). To potwierdza, że największy potencjał inwestycyjny drzemie w tych obszarach, gdzie AI może albo skalować rozwiązania horyzontalnie, albo radykalnie poprawić produktywność w wąskich domenach.

Brakuje natomiast jednorożców w segmentach AI konsumenckiej poza obszarem LLM-ów i chatbotów. Paradoksalnie – mimo że to ChatGPT stał się twarzą rewolucji, większość kapitału płynie do modeli bazowych i narzędzi wspierających developerów, a nie do aplikacji końcowych.

Z perspektywy rynku B2B i kanału sprzedaży technologii, wzrost jednorożców AI to sygnał o przemianie strukturalnej. Partnerzy technologiczni, integratorzy i dystrybutorzy powinni obserwować nie tylko znane marki, ale także szybko rosnące firmy infrastrukturalne i wyspecjalizowane startupy AI, które mogą wkrótce stać się kluczowymi graczami na rynku enterprise.

Jednocześnie coraz bardziej prawdopodobny wydaje się scenariusz, w którym największe firmy AI nie trafią na giełdę, lecz zostaną wchłonięte przez gigantów technologicznych. Już dziś Alphabet, Microsoft i Amazon są strategicznymi inwestorami w większości z nich. W rezultacie AI może nie tylko zdominować rynek technologiczny, ale również zabetonować dominację dotychczasowych liderów.

AI jako silnik nowego paradygmatu

Rewolucja AI to zmiana paradygmatu, która wpływa na sposób tworzenia wartości, wycenę firm, relacje z inwestorami i definicję innowacji. W takim otoczeniu przewagę zyskają nie tylko ci, którzy pierwsi wdrożą nowe technologie, ale też ci, którzy potrafią zbudować wokół nich trwały, skalowalny model biznesowy.