To już dziś – oficjalny koniec wakacji, czyli pierwszy dzień roku szkolnego. Dzieci i młodzież wracają do szkół. Nowy rok szkolny to nowe przygody i wyzwania, nie tylko te związane ze zdobywaniem wiedzy, ale także z radzeniem sobie w różnych sytuacjach, które nie zawsze przebiegają pomyślnie. Takich sytuacji zapewne każdy pamięta sporo ze swoich czasów szkolnych, ale dzisiejszy świat jest nieco bardziej złożony niż kiedyś. Przy okazji początku roku szkolnego warto przypomnieć sobie o tym, że dzisiejsza szkoła, niezależnie od tego, czego uczy z podręczników, znaczenie różni się od tej, którą kończyło pokolenie rodziców dzisiejszych szkolniaków. Szkolne problemy nie zostają dziś tylko w szkole, ale patrzą na dzieciaki z wszelakich ekranów, i mogą funkcjonować zarówno w rzeczywiści, jak i online.
Badania Instytutu Badań Edukacyjnych sprzed pandemii wskazywały, że przemocy lub wykluczenia w szkole mogło regularnie doświadczać nawet 30% uczniów. Wówczas, badacze wskazywali, że jedynym miejscem, gdzie dzieciaki czują się bezpiecznie był… internet. Jak wiele zmieniło się od tamtego czasu? Niech przemówią dane – według raportu Fundacji Orange „Dojrzeć do praw” w Polsce, cyberprzemoc dotyka 13% dzieci w wieku szkolnym co najmniej raz w miesiącu. To dwukrotnie więcej niż w innych krajach Europy. Ale co jest źródłem tego problemu? I dlaczego młodzi ludzie czują się tak zagrożeni w sieci? Odpowiedzi na te pytania są zaskakujące i zmuszają do refleksji.
Młodzi kontra młodzi
Zaskakująco, największym zagrożeniem dla młodych ludzi w sieci są ich rówieśnicy. Mowa nienawiści, upublicznianie prywatnych wiadomości i zdjęć, a także hejt, są dla nich codziennością. Młodzi ludzie czują się obserwowani, są na stałym “stand-byu” i boją się, że coś ważnego ich ominie. To zjawisko, znane jako FOMO (Fear of Missing Out), jest powszechne i wpływa na ich zdrowie psychiczne.
Młodzież jest zmęczona korzystaniem z sieci, ale jednocześnie czuje przymus bycia online. Strach przed wykluczeniem z grupy i brak czasu na wypoczynek są tylko kilkoma z problemów, z którymi się borykają.
Dorośli na innej fali
Dorośli i dzieci różnią się w rozumieniu tego, co oznacza bezpieczeństwo w sieci. Dla dorosłych to głównie ochrona danych i unikanie kontaktów z nieznajomymi. Dla młodzieży, zagrożeniem są ich rówieśnicy. Niestety, dorosłym często brakuje pomysłu na to, jak wspierać dzieci w takich sytuacjach, co prowadzi do poczucia samotności i braku wsparcia wśród młodych.
Edukacja i polityka
Raport Fundacji Orange pokazuje, że edukacja medialna w Polsce jest w krytycznym stanie. System edukacji nie przygotowuje dzieci do krytycznego myślenia i rozróżniania informacji od dezinformacji. Co więcej, udział młodych ludzi w konsultowaniu polityk publicznych jest zaniedbany.
Potrzebne są zatem konkretne działania, zarówno na poziomie edukacji, jak i polityki publicznej. Rodzice, nauczyciele i decydenci powinni być bardziej zaangażowani w rozmowy z młodzieżą i zrozumieć ich potrzeby i obawy. Tylko wtedy możemy skutecznie przeciwdziałać cyberprzemocy i innym zagrożeniom w sieci.
Cyberprzemoc w Polsce jest problemem, który wymaga natychmiastowej uwagi. Nie jest to tylko kwestia technologii, ale głęboko zakorzeniony problem społeczny, który wpływa na zdrowie psychiczne młodych ludzi. Świat wirtualny wzmocnił problem poprzez dodanie poczucia bezkarności wśród “oprawców”, którzy często sami doświadczają cyberprzemocą. Najwyższy czas na to, aby wszyscy zaangażowani podjęli konkretne kroki w celu rozwiązania tego problemu. A rodzice powinni bacznie przyglądać się swoim dzieciom i aktywnie pomagać im w rozwijaniu się i dorastaniu w tak wymagającej rzeczywistości.