Branża cyfrowa krajów Trójmorza – CEE Digital Coalition – wezwała Komisję Europejską do dialogu w sprawie obecnego kształtu opłaty reprograficznej w krajach Unii oraz podjęcia prac nad reformą tego archaicznego systemu. Apel ma związek z otwarciem dyskusji o przyszłości opłaty reprograficznej w Polsce i zapowiedziami rozszerzenia jej m.in. o smartfony, tablety i telewizory smart.
Pod wspólnym stanowiskiem podpisało się 10 organizacji branży cyfrowej z 9 państw należących do grupy państw Trójmorza: Bułgarii, Czech, Węgier, Łotwy, Litwy, Rumunii, Słowacji, Słowenii oraz Polski. Organizacje wzywają Komisję Europejską, by przedyskutować temat dzisiejszego kształtu i przyszłości systemu opłaty reprograficznej w Unii Europejskiej. Powód? Obecny system nie jest spójny dla całej Unii Europejskiej, co kłóci się z ideą Jednolitego Rynku Cyfrowego oraz nie odpowiada na dzisiejsze wymagania technologii i społeczeństwa.
Pretekstem do podjęcia tematu przez CEE Digital Coalition jest zapowiedź rozszerzenia opłaty reprograficznej w Polsce, m.in. na tablety, smartfony i telewizory smart. – Organizacje branżowe z krajów Trójmorza zgadzają się, że system oparty na opłacie reprograficznej jest przestarzały i nieefektywny. Samo poszerzanie listy o kolejne sprzęty do niczego nie doprowadzi. Potrzebna jest gruntowna reforma tego systemu, by z jednej strony spełnić oczekiwania twórców, a z drugiej przedsiębiorców oraz konsumentów – tłumaczy prezes Związku Cyfrowa Polska Michał Kanownik, który podpisał się pod stanowiskiem.
Nowy system powinien być wspólny dla całej UE
Jak podkreślono w stanowisku, Koalicja Cyfrowa podziela wspólny cel umacniania Jednolitego Rynku Cyfrowego w naszym regionie i w całej Unii Europejskiej oraz zabiega o tworzenie jednolitego środowiska regulacyjnego przystosowanego do realiów współczesnej Europy. Zdaniem branży obecny system wynagradzania pracy społeczności twórców oparty o opłatę reprograficzną jest przestarzały i niedostosowany do dzisiejszych warunków. „Zgadzamy się, że praca artystów zasługuje na system godnego i sprawiedliwego finansowania. Powinien on jednak mieć na względzie wszystkie podlegające mu podmioty. Będąc zobowiązanymi do uwzględniania opłaty reprograficznej w cenach urządzeń zgodnie z krajowymi przepisami i przekazywania środków organizacjom zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, producenci i dystrybutorzy urządzeń elektronicznych są kluczowym elementem obowiązującego mechanizmu. System ten nie odpowiada jednak dzisiejszym warunkom technologicznym i zachowaniom społecznym” – zauważono w stanowisku.
Archaiczność opłaty reprograficznej
CEE Digital Coalition przypomina, że opłata reprograficzna to twór z lat 60. XX wieku. Od tego czasu nastąpił ogromny postęp technologiczny, co też przełożyło się na zmianę sposobu obcowania z wytworami pracy artystów, np. poprzez streaming. „Nowe modele odbioru zastąpiły nawyk kopiowania wytworów kultury. W tym samym czasie mechanizm opłaty reprograficznej nie ewoluował, stając się przestarzałym. Nowe metody prowadzenia biznesu i modele usługowe wyprzedziły nieaktualne ramy opłaty reprograficznej, odbiegającej od dzisiejszych realiów konsumowania i doświadczania dzieł kultury. Wraz z zanikaniem uzasadnionych podstaw dla opłaty, system nie jest w stanie nadążyć za technologią, rozwojem urządzeń i aktualnymi sposobami kontaktu z kulturą, a ponadto nie spełnia celu, w jakim powstał” – argumentują organizacje z branży cyfrowej. Dlatego – jej zdaniem – wymagana jest reforma tego przestarzałego mechanizmu, aby zapewnić możliwość rekompensaty i finansowania ciężkiej pracy środowisk artystycznych, jednocześnie odpowiadając na aktualne warunki technologiczne i szanując istotną rolę naszej branży w omawianym systemie.
Obecny system niekorzystny dla artystów, przedsiębiorców i konsumentów
Kolejnym argumentem za potrzebą reformy jest fakt, że dzisiejszy system nie radzi sobie z nadejściem nowych rozwiązań, które powstają szybciej, niż możliwe jest dostosowanie ram prawnych do dostępnych na rynku produktów i usług. Co więcej, aktualny niejednolity system jest nieefektywny w skali Europy, ponieważ rozbieżności w jego działaniu występują nawet na poziomie blisko współpracujących państw naszego regionu. Stoi on tym samym w sprzeczności z ideą integracji. Dlatego zdaniem sygnatariuszy listu należy jak najszybciej gruntownie przebudować system finansowania pracy artystów opartego na opłacie reprograficznej.„Dalsze odwlekanie tego procesu wraz z nieuchronnym rozwojem nowych urządzeń, modeli biznesowych i sposobów obcowania z tworami artystów na całym świecie, wzmoży jedynie opisane trudności w całej Europie. Zachęcamy Komisję Europejską, by odpowiedziała na wezwanie do opracowania nowego, uniwersalnego i sprawiedliwego modelu, gwarantującego dobrobyt artystów oraz branży cyfrowej i nowoczesnych technologii w regionie Europy Środkowo-Wschodniej oraz w całej Unii Europejskiej”.
Organizacje branży cyfrowej z krajów Europy Środkowo-Wschodnije wzywają też Komisję Europejską, by ta dołączyła do dialogu i zaakceptowała zaproszenie na spotkanie z przedstawicielami branży cyfrowej Europy Środkowo-Wschodniej, aby przedyskutować temat dzisiejszego kształtu i przyszłości systemu opłaty reprograficznej w Unii Europejskiej.
CEE Digital Coalition to koalicja organizacji branży cyfrowej i nowoczesnych technologii z krajów należących do Inicjatywy Trójmorza. Powstała we wrześniu 2020 r. z inicjatywy Związku Cyfrowa Polska, a jej celem jest pełnienie roli branżowego think tanku dla rządów państw z Europy Środkowo-Wschodniej.