Jednym ze zjawisk definiujących nadchodzące miesiące i lata w sektorze ICT, ale również w rozwoju gospodarek i społeczeństw informacyjnych na świecie, będzie coraz szybszy rozwój sieci mobilnych 5G. W Polsce w tym kontekście wciąż czekamy na uchwalenie nowelizacji Ustawy o Krajowym Systemie Cyberbezpieczeństwa i przeprowadzenie aukcji pasm częstotliwości na potrzeby sieci komórkowej piątej generacji. Polska branża łączności mobilnej nie ogląda się jednak na te ograniczenia i działa w samym centrum globalnych przemian w wyścigu ku 5G. Ten zmierza ku otwartości, sieciom prywatnym i dywersyfikacji wśród dostawców i operatorów.
Świat otwiera swoje sieci
Nowa generacja sieci mobilnych ma fundamentalne znaczenie dla rozwoju gospodarki. Oznacza ona bowiem nadejście innowacyjnych usług na potrzeby całego społeczeństwa. Według szacunków przedstawionych w sprawozdaniu Europejskiego Trybunału Obrachunkowego ze stycznia 2022 r. w latach 2021–2025 5G doprowadzi do wzrostu europejskiego PKB o 1 bilion EUR i może przyczynić się do stworzenia lub przekształcenia nawet 20 mln miejsc pracy we wszystkich sektorach gospodarki. Uwagę biznesu i władz zainteresowanych siecią nowej generacji na całym świecie coraz częściej przyciąga otwarty model jej rozwoju. Sieci budowane w Open RAN, bo o nim mowa, mogą składać się z elementów pochodzących od różnych dostawców. Pozwala to na wzmożoną konkurencję i pobudza innowacje na rynku sieci mobilnych. Model ten zrywa niejako z dotychczasowym podejściem, wedle którego cały rynek ograniczał się do wąskiego grona kilku dostawców infrastruktury telekomunikacyjnej, a podmioty zlecające budowę sieci narażone były na głębokie uzależnienie od pojedynczego dostawcy, czyli vendor lock-in.
“(…) wartość Open RAN stanowić będzie ok. 15 proc. całego rynku RAN (Radio Access Network) do 2026 r. Dla porównania, w roku 2021, segment ten odpowiadał za 1-2 proc. łącznej wartości rynku.”
Firma badawcza Dell’Oro w swoim ostatnim raporcie nt. budowy sieci radiowych na świecie opublikowanym w styczniu 2022 r. wskazuje, że wartość Open RAN stanowić będzie ok. 15 proc. całego rynku RAN (Radio Access Network) do 2026 r. Dla porównania, w roku 2021, segment ten odpowiadał za 1-2 proc. łącznej wartości rynku. Badacze przewidują również, że przychody z tytułu modelu otwartego wyniosą w latach 2020-2025 aż 15 mld USD. Jeszcze w 2021 r. eksperci zmuszeni byli śródrocznie aktualizować swoje prognozy ze względu na nadzwyczaj dynamiczny wzrost segmentu Open RAN.
Początkowo Open RAN był niszowym podejściem, jednak z czasem wzrosła świadomość ogromnych możliwości i potencjału budowy sieci w modelu otwartym. Dziś zainteresowanie Open RAN dynamicznie rośnie. Wschodzący paradygmat uzyskał m.in. poparcie ze strony największych operatorów telekomunikacyjnych. Plany Orange zakładają, że od roku 2025 wszystkie wdrażane przez firmę komponenty sieci będą kompatybilne z Open RAN. Co więcej, w ubiegłym roku, najwięksi europejscy operatorzy – Deutsche Telekom, Orange, Telecom Italia (TIM), Telefónica oraz Vodafone zadeklarowali wsparcie dla rozwoju ekosystemu standardu otwartego na świecie, wskazując go jako szansę na zachowanie konkurencyjności Europy w dziedzinie 5G i 6G. Autorzy raportu przedstawili skrupulatną analizę europejskiego rynku Open RAN. Przedstawili oni również rekomendacje z zakresu wdrażania 5G w modelu otwartym dla władz. Wśród atutów modelu wymieniono m.in. wyjątkową możliwość zaangażowania w budowę 5G zarówno nowych, jak i istniejących już w branży podmiotów oraz znaczny potencjał stymulowania innowacji. Zdaniem europejskich liderów sektora telekomunikacyjnego Open RAN jest nieodzowny dla osiągnięcia unijnych celów rozwoju łączności oraz wspierania europejskich przedsiębiorców z sektora telekomunikacyjnego. W raporcie stwierdzają oni wprost, że otwarty model to przyszłość sieci 5G na całym świecie, a znaczenie Open RAN wzrastać będzie gwałtownie w 2022 r. Rodzi to pilną potrzebę regulacyjnego wsparcia modelu, by w pełni wykorzystać jego potencjał.
Władze szybko zdały sobie sprawę, że technologię 5G będziemy implementować w zupełnie odmiennym modelu niż poprzednie generacje sieci komórkowych. Już w 2020 r. Komisja Europejska opublikowała wytyczne dotyczące bezpieczeństwa łączności 5G. KE odniosła się w swoich zaleceniach do problemu uzależnienia od pojedynczego dostawcy i zaprezentowała wskazówki dla rozwoju potencjału Europy na arenie 5G. Rekomendacje te zawarto w dokumencie “EU 5G Security Toolbox”. Zestaw przedstawionych zaleceń wpisywał się w burzliwą debatę nad zagadnieniami bezpieczeństwa cyfrowego i niezależności technologicznej. KE w “Toolboxie” przyznała, że dywersyfikacja puli potencjalnych dostawców elementów sieci mobilnych może stanowić istotny element odpowiedzi na te obawy. Wśród zawartych w nim wytycznych mowa między innymi o promocji interoperacyjności poprzez wsparcie rozwoju otwartych interfejsów. Komisja wróciła do kwestii Open RAN w raporcie “5G Supply Market Trends” opublikowanym w sierpniu 2021 r., w którym mowa była m.in. o promocji europejskiej niezależności cyfrowej i technologicznej. W jej uzyskaniu pomocna ma być współpraca pomiędzy wkraczającymi na rynek graczami z tradycyjnymi dostawcami oraz silny nacisk na wykorzystywanie otwartych specyfikacji w ekosystemie 5G. Innymi słowy, unijne władze skłaniają się ku promocji idei Open RAN. Wszystko wskazuje zatem na to, że nowy rok upłynie pod znakiem dynamicznego rozwoju otwartych sieci 5G. Open RAN coraz częściej uznawany jest za telekomunikacyjną rewolucję, której potencjał dostrzegają przyszli użytkownicy, branża, inwestorzy i politycy. Gdzie w wyścigu ku otwartym sieciom 5G plasuje się Polska?
5G znad Wisły z globalnym potencjałem
Krajowa sieć 5G raczkuje. Możliwość implementacji technologii w kraju, a co za tym idzie aktywność na rynku sieci piątej generacji jest aktualnie mocno ograniczona w związku z oczekiwaniem na kluczowe przepisy. Bez nowelizacji Ustawy o Krajowym Systemie Cyberbezpieczeństwa i umożliwieniu przez nią aukcji pasm częstotliwości nadawania na potrzeby sieci 5G, Polska nie będzie mogła skorzystać z jej możliwości. Zapowiedzi mówią, że nowelizacja i aukcja nadejdą w rozpoczętym roku.
“To właśnie w Polsce rozwinęliśmy jedyną w Europie oraz jedną z nielicznych na świecie spółkę dostarczającą kompletne oprogramowanie na potrzeby budowy sieci mobilnych piątej generacji w modelu Open RAN.”
Może zaskakiwać fakt, że choć nadal nie dysponujemy kompletnymi ramami regulacyjnymi dla wdrażania 5G, to właśnie w Polsce rozwinęliśmy jedyną w Europie oraz jedną z nielicznych na świecie spółkę dostarczającą kompletne oprogramowanie na potrzeby budowy sieci mobilnych piątej generacji w modelu Open RAN. We wspomnianym raporcie największych europejskich operatorów telekomunikacyjnych “Building an Open RAN Ecosystem for Europe”, w którym alarmowano, że Europa może pochwalić się jedynie trzynastoma liczącymi się podmiotami w segmencie Open RAN, wymieniono IS-Wireless – firmę powstałą w podwarszawskim Piasecznie – jako wyjątek od reguły na skalę UE. Wygląda zatem na to, że nad Wisłą mogą z powodzeniem wzrastać firmy zdolne do uczestnictwa w światowym wyścigu 5G.
W Polsce na bazie autorskiej technologii powstają jedne z najnowocześniejszych na świecie rozwiązań budowy sieci 5G w modelu otwartym o ogromnym potencjale. Produkty rozwijane w kraju wpisują się w globalne tendencje obserwowane w obszarze 5G i odpowiadają na potrzeby światowych rynków. Choć na naszym podwórku trwają testowe wdrożenia i rozwija się współpraca w obszarze Open RAN, to wciąż musimy pracować nad budowaniem świadomości naszego potencjału. Dysponujemy na własnym podwórku narzędziami do wytwarzania, rozwijania i kontrolowania rewolucyjnej technologii ICT, którą z powodzeniem możemy eksportować, a z pewnością wykorzystać jej możliwości do umocnienia naszej niezależności technologicznej w ramach sieci 5G budowanej na potrzeby krajowe. Warto postawić sobie pytanie, czy gdyby polscy badacze i inżynierowie opracowali, opatentowali i byli w stanie skutecznie wdrażać np. kompletną technologię fuzji jądrowej, zastanawialiśmy się skąd czerpać energię oraz czy infrastrukturę do budowy reaktorów termojądrowych importować z zagranicy?
Open RAN zyskuje na znaczeniu, ponieważ umożliwia szybszą, tańszą i znacznie bardziej zindywidualizowaną budowę sieci 5G w porównaniu z klasycznym modelem opartym o zamknięte ekosystemy, w które zaangażowany jest jeden dostawca. Sieci tworzone w modelu otwartym są znacznie bardziej elastyczne niż tradycyjne. Mogą być dostosowane do zróżnicowanych potrzeb klientów, a w ich budowę włączyć może się cała grupa partnerów. Na Open RAN zyskać mogą zatem nie tylko klienci, ale też szersze grono dostawców w zdywersyfikowanym środowisku. Otwarte interfejsy i interoperacyjność pozwalają nowym graczom wkroczyć na arenę łączności oraz w równej mierze współpracować i konkurować. To rewolucyjna zmiana, która ma także źródło w Polsce.
Tworzone i rozwijane w kraju oprogramowanie i sprzęt zgodne z międzynarodowymi standardami są aktualnie na etapie komercjalizacji. Rozwiązania z powodzeniem przechodzą testy w europejskich laboratoriach i u klientów. Otwartość tych rozwiązań pozwoliła na polskim gruncie rozpocząć współpracę z krajowymi spółkami, a na arenie międzynarodowej, we współpracy z partnerami z Singapuru, planować budowę sieci 5G w Azji i Stanach Zjednoczonych.
Mój biznes, moje miasto, moja sieć
Polska technologia odpowiada na potrzeby i trendy, których rozwój obserwujemy na świecie. Nadchodzi m.in. wzrost popularności prywatnych sieci. Ich liczba rośnie m.in. w Niemczech, Japonii, Wielkiej Brytanii, gdzie mniejsze podmioty mogą lokalnie wykupić dostęp do części pasma częstotliwości 5G. Polska technologia jest gotowa do wykorzystania w budowie prywatnych sieci i wszystko wskazuje na to, że krajowy przemysł będzie mógł te możliwości wykorzystać. Urząd Komunikacji Elektronicznej zapowiedział, że planuje wydzielić na potrzeby sieci prywatnych dedykowany blok częstotliwości 5G w paśmie C. Prywatne sieci 5G na świecie wykorzystują np. lotniska, fabryki, kampusy uniwersyteckie czy całe miasta.
“Polska ma szansę, by zaistnieć na mapie światowego 5G i zająć pozycję kolebki technologii przyszłości.”
Nadchodzące lata zaowocują również wejściem na rynek telekomunikacyjny nowych podmiotów nie tylko w charakterze dostawców rozwiązań sieciowych, ale także w roli tzw. neutralnych operatorów. Udział tzw. neutral hosts na rynku będzie wzrastał, a podmioty te będą budować sieci 5G na własną rękę, by następnie oferować dostęp do nich np. operatorom telekomunikacyjnym, którzy nie będą w danej lokalizacji z dowolnej przyczyny wznosić własnej infrastruktury. Pozwoli to m.in. rozwiązać problem tzw. białych plam i pokryć zasięgiem sieci 5G tereny, na których budowa infrastruktury nie była do tej pory rentowna z punktu widzenia pojedynczego operatora. Polska technologia może w związku z tym okazać się szczególnie atrakcyjna dla lokalnych władz. Ośrodek miejski budujący autonomiczną sieć 5G na swoje potrzeby oraz w celach komercyjnych to wizja urzeczywistniająca się powoli na świecie, którą możemy z powodzeniem zaszczepić na polskim gruncie. Miasto jako neutralny operator będzie mogło bowiem nie tylko użyć sieci, by w sposób inteligentny zarządzać ruchem drogowym, przesyłem energii, czy gospodarować odpadami i oszczędzać środki, które musiałoby wydać używając sieci tradycyjnego operatora, ale być może również generować przychody, wynajmując swoją sieć innym podmiotom. Narzędzia do transformacji cyfrowej miast już powstają i nie musimy szukać ich poza granicami kraju.
Czas próby
Świat pędzi ku 5G i obiera kurs na jego rozwój w modelu Open RAN. To w otwartych sieciach mobilnych piątej generacji wielkie szanse i możliwości widzi przemysł, operatorzy i europejskie władze. Polska znajduje się w nadzwyczaj ciekawej sytuacji, w której z jednej strony rozwój krajowego 5G nie postępuje zbyt szybko, a z drugiej to właśnie tu powstają najnowocześniejsze na świecie rozwiązania 5G w modelu Open RAN. W 2022 r. stoi przed nami szansa, by wykorzystać potencjał rozwijającej się nad Wisłą technologii i wesprzeć potencjał innowacyjnych przedsiębiorstw sektora ICT odpowiedzialną regulacją i inwestycjami. Polska ma szansę, by zaistnieć na mapie światowego 5G i zająć pozycję kolebki technologii przyszłości.