Od 13 grudnia 2024 r. przedsiębiorcy muszą stosować się do nowych wymogów dotyczących bezpieczeństwa produktów, które wprowadziło unijne Rozporządzenie w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów [1] nazywane w skrócie GPSR. GPSR określa obowiązki m.in. producentów, importerów i dystrybutorów produktów, które mają stanowić gwarancję bezpieczeństwa produktów wprowadzanych na rynek unijny. W zakresie nadzoru nad wykonywaniem obowiązków wynikających z GPSR przewiduje ono, że odpowiednie przepisy w tym zakresie przyjmą państwa członkowskie w swoim krajowym ustawodawstwie. Prace na projektem ustawy określającej zasady kontroli stosowania GPSR nadal trwają, ale wydaje się, że powoli dobiegają końca. Czas więc przyjrzeć się, jakie nowe zasady kontroli e-sklepów proponuje UOKiK.
Projekt ustawy zakłada, że organem właściwym w sprawie nadzoru nad ogólnym bezpieczeństwem produktów będzie Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Kontrolę produktów mają natomiast przeprowadzać wojewódzcy inspektorzy Inspekcji Handlowej.
Tekst projektu ustawy określającej zasady stosowania GPSR jest publicznie dostępny od końca lipca 2024 r. Do połowy lutego 2025 r. trwało jednak zbieranie opinii na jego temat i uzgadnianie jego ostatecznej treści. Jak wynika z dokumentacji udostępnionej na stronie Rządowego Centrum Legislacji, uwagi dotyczące zasad kontroli stosowania GPSR, które zaproponował UOKiK, zgłaszało w szczególności Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Dotyczyły one Rozdziału 2 projektu ustawy, który w Oddziale 3 reguluje zasady kontroli produktów oferowanych do sprzedaży na odległość.
Projekt ustawy przewiduje, że w przypadku produktów oferowanych do sprzedaży na odległość (produkty oferowane w sklepie internetowym czy poprzez platformę allegro.pl) kontrola może zostać przeprowadzona w sposób zdalny. W ramach takiej formy kontroli wojewódzcy inspektorzy Inspekcji Handlowej mieliby być upoważnieni do zażądania od kontrolowanego przedsiębiorcy nieodpłatnego dostarczenia oferowanego przez niego produktu w ilościach niezbędnych do przeprowadzenia badań, ale też do przeprowadzenia tzw. zakupu kontrolowanego. Zakup kontrolowany ma polegać na złożeniu zamówienia przez inspektora przy użyciu danych nieujawniających tożsamości inspektora oraz uniemożliwiających ustalenie adresu organu dokonującego zakupu. W takim wypadku kontrolę miałoby rozpoczynać właśnie dokonanie zakupu przez inspektora.
Przeprowadzenie kontroli zdalnej – z siedziby organu – jest możliwe już teraz na podstawie przepisów Prawa przedsiębiorców. Przeprowadzenie kontroli w takim trybie jest jednak dopuszczalne za zgodą lub na wniosek przedsiębiorcy. Zgodnie z projektem ustawy o nadzorze nad GPSR do Prawa przedsiębiorców miałoby zostać dodane nowe postanowienie, według którego zgoda przedsiębiorcy na kontrolę zdalną nie będzie wymagana w przypadku, gdy kontrola jest prowadzona właśnie na podstawie projektowanej ustawy. MRiT podnosiło jednak, że zwolnienie od obowiązku uzyskania zgody przedsiębiorcy powinno dotyczyć wyłącznie zakupu kontrolowanego.
Ostatecznie UOKiK wskazał, że jednym z celów GPSR jest uporządkowanie handlu elektronicznego i nadanie organom nadzoru rynku uprawnień do skutecznego wykrywania i eliminowania niebezpiecznych produktów oferowanych tym kanałem. Z przeprowadzonych przez UOKiK konsultacji z przedstawicielami przedsiębiorców wynika wręcz, że oczekują oni efektywnej kontroli wobec produktów oferowanych za pośrednictwem platform handlowych z państw trzecich (zwłaszcza platform azjatyckich). Temu celowi ma właśnie służyć kontrola zdalna dopuszczona w szerszym stopniu niż tylko w przypadku zakupu kontrolowanego.
MRiT ostatecznie zgodziło się na przeprowadzenie obu rodzajów kontroli zdalnej produktów oferowanych na odległość bez zgody przedsiębiorcy. Zaproponowało jednak zmianę umiejscowienia przepisu zawierającego zwolnienie od obowiązku uzyskania zgody przedsiębiorcy na kontrolę zdalną. Należy więc spodziewać, że projekt ustawy będzie procedowany przez Sejm właśnie w takim kształcie.
[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/988 z dnia 10 maja 2023 r. w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów, zmieniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1025/2012 i dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1828 oraz uchylające dyrektywę 2001/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i dyrektywę Rady 87/357/EWG (Tekst mający znaczenie dla EOG), Dz.U. L 135 z 23.5.2023, p. 1–51
