Technologia sztucznej inteligencji (AI w firmach) wyłania się jako kluczowy czynnik transformacji i innowacji. Najnowsze dane opublikowane przez Eurostat rzucają światło na tempo i zakres tej adopcji w poszczególnych krajach członkowskich Unii Europejskiej, ukazując zarówno obiecujące trendy, jak i znaczące dysproporcje. W 2024 roku odsetek przedsiębiorstw w UE, które aktywnie wykorzystują rozwiązania oparte na AI, osiągnął poziom 13,5%, co stanowi znaczący wzrost z 8% odnotowanego w roku poprzednim. Liderami w implementacji AI są Dania (27,6%) i Szwecja (25,1%), gdzie technologia ta staje się standardem w wielu średnich i dużych firmach.
Adopcja AI w Europie dynamicznie przyspiesza, a wzrost rok do roku wskazuje na to, że technologia ta przestaje być nowinką – staje się fundamentem konkurencyjności gospodarczej, szczególnie w krajach północnych.
Niestety, Polska znacząco odstaje od tego trendu. Z odsetkiem firm wykorzystujących AI na poziomie zaledwie 5,9%, plasujemy się wśród krajów o najniższym poziomie adopcji w UE, wyprzedzając jedynie Rumunię (3,1%) i Bułgarię (6,5%). Porównanie ze średnią unijną oraz z krajami o wysokim poziomie wdrożeń, takimi jak Belgia (24,7%), uwidacznia skalę tego technologicznego dystansu.
Polska znajduje się na peryferiach cyfrowej rewolucji, a obecna trajektoria grozi dalszym pogłębianiem dystansu technologicznego wobec bardziej innowacyjnych gospodarek Europy Zachodniej i Północnej.
Wielkość przedsiębiorstwa kluczowym czynnikiem adopcji
Dane unijne wskazują na silną korelację między wielkością firmy a poziomem wykorzystania AI – największe przedsiębiorstwa wykazują znacznie wyższy stopień adopcji. Jednakże, nawet biorąc pod uwagę ten podział, Polska wypada poniżej unijnej średniej we wszystkich kategoriach wielkości. Wśród dużych polskich firm AI wdraża około 26% przedsiębiorstw (wobec 41,2% w UE), a w małych – niespełna 5% (wobec 11,2% w UE). Sugeruje to, że bariery w adopcji AI w Polsce wykraczają poza samą strukturę gospodarki.
Niskie wskaźniki we wszystkich segmentach firm pokazują, że problem leży nie tylko w dominacji MŚP, ale również w systemowych barierach, które zniechęcają do inwestycji w nowe technologie nawet duże przedsiębiorstwa.
Najpopularniejsze zastosowania AI w przedsiębiorstwach UE
Zrozumienie, w jakich konkretnie obszarach przedsiębiorstwa decydują się na implementację AI, dostarcza dalszych wskazówek. Wykres 2: Wykorzystanie AI według typu w krajach UE w 2024 roku prezentuje najpopularniejsze zastosowania, takie jak analiza tekstu, rozpoznawanie mowy, systemy rekomendacyjne i automatyzacja procesów. Polska, z niskim ogólnym wskaźnikiem adopcji, prawdopodobnie wykazuje również niższe wskaźniki w poszczególnych kategoriach zastosowań, co wskazuje na szerokie spektrum wyzwań implementacyjnych.
Brak wyspecjalizowanych zastosowań AI w polskich firmach sugeruje nie tylko niski poziom wdrożeń, ale też ograniczoną świadomość potencjalnych korzyści i brak kompetencji do ich efektywnego wykorzystania.
Przyczyny niskiej adopcji AI w Polsce
Przyczyny niskiego poziomu adopcji AI w Polsce są złożone. Obejmują one brak powszechnej świadomości i wiedzy o praktycznych zastosowaniach AI, niedobór wykwalifikowanych specjalistów, wysokie koszty wdrożenia i utrzymania systemów AI, tradycyjną strukturę polskiej gospodarki z dominacją sektorów o niższej intensywności technologicznej, niepewność regulacyjną oraz ogólnie niższy poziom cyfryzacji przedsiębiorstw w porównaniu z liderami UE.
Aby skutecznie zwiększyć adopcję AI w Polsce, niezbędne są równoległe działania na wielu poziomach – od edukacji i kompetencji cyfrowych po stabilne otoczenie prawne i łatwiejszy dostęp do finansowania technologii.
Rola sektora ICT i startupów: potencjał niewykorzystany w pełni
Warto zauważyć, że sektor informacji i komunikacji (ICT) w UE charakteryzuje się znacznie wyższym poziomem adopcji AI (48,7% w 2024 roku). Można przypuszczać, że podobna sytuacja występuje w Polsce, gdzie firmy technologiczne i startupy są bardziej skłonne do eksperymentowania z AI. Jednakże, ze względu na strukturę polskiej gospodarki, ten relatywnie mniejszy sektor nie jest w stanie samodzielnie znacząco podnieść ogólnokrajowej średniej.
Sektor ICT w Polsce może być katalizatorem zmian, ale bez szerszej adopcji w tradycyjnych branżach jego wpływ na gospodarkę pozostanie ograniczony – potrzebna jest lepsza integracja startupów z przemysłem.
Konsekwencje i rekomendacje: czas na systemowe działania
Utrzymujący się niski poziom adopcji AI niesie za sobą ryzyko pozostania na peryferiach cyfrowej Europy. Aby temu zapobiec, konieczne jest podjęcie skoordynowanych działań w zakresie edukacji, wsparcia finansowego dla MŚP, współpracy sektora publicznego i prywatnego oraz promowania transferu technologii. Szczegółowa analiza danych Eurostatu oraz identyfikacja specyficznych barier sektorowych powinny stanowić podstawę do opracowania skutecznych strategii przyspieszenia transformacji cyfrowej polskich przedsiębiorstw w obszarze sztucznej inteligencji.
Bez zdecydowanych działań Polska nie tylko straci szansę na wykorzystanie potencjału AI, ale również narazi się na trwałe obniżenie konkurencyjności w zintegrowanej gospodarce europejskiej.
