W obliczu globalnej pandemii COVID-19, polski sektor eksportowy doświadczył szereg wyzwań, które przyniosły głębokie zmiany w strategiach międzynarodowych firm. Według najnowszych badań przeprowadzonych przez ekspertów od strategii i zarządzania międzynarodowego z Akademii Leona Koźmińskiego, co dziesiąty polski eksporter zdecydował się wycofać z przynajmniej jednego rynku zagranicznego.
Badanie przeprowadzone od listopada 2020 do stycznia 2021 roku, analizowało wpływ pandemii na działalność 243 polskich firm produkcyjnych z różnych branż, które sprzedają znaczną część swoich produktów na rynkach zagranicznych. Według naukowców, Dr hab. Marioli Ciszewskiej-Mlinarič oraz Dr Piotra Wójcika, wyzwania takie jak spadek popytu na rynkach zagranicznych, wzrost kosztów materiałów i półproduktów, a także trudności legislacyjne i logistyczne, skłoniły 9% badanych eksporterów do wycofania się z co najmniej jednego rynku zagranicznego.
W analizowanym okresie, większość firm przewidywała, że ich przychody z eksportu za 2020 rok będą niższe niż w roku 2019. 62% badanych przewidywało spadek przychodów zagranicznych za poprzedni rok, przy czym prawie 80% (118 ze 150) oczekiwało spadku przychodów do 10%. Tymczasem, tylko co szósty przedsiębiorca przewidywał wzrost eksportu towarów, a 22% nie przewidywało żadnych zmian.
Mimo obaw związanych ze spadkiem popytu za granicą, większość przedsiębiorców wyraziła niechęć do wycofania się z obsługiwanych rynków. Niektórzy zadeklarowali nie tylko intensyfikację działań mających na celu odbudowę popytu na dotychczasowych rynkach, ale także zdobywanie nowych. Dotyczyło to przedsiębiorstw różnej wielkości i branż, zarówno o niskim, jak i wysokim stopniu zaawansowania technologicznego, działających na rynkach B2C i B2B.
Eksperci z Akademii Leona Koźmińskiego zauważyli, że pandemia zwiększyła skłonność do podejmowania ryzyka wśród polskich eksporterów. Wiele z nich deklarowało nowe inwestycje i szybsze wprowadzanie nowych produktów na kolejne rynki. Ekspansja zagraniczna była szczególnie popularna wśród tych, którzy posiadali rozwinięte umiejętności pozyskiwania i wykorzystywania wiedzy oraz byli zdolni do głębszych zmian w swoim modelu biznesowym.
Dywersyfikacja działalności i urozmaicenie oferty były innymi kluczowymi strategiami, które firmy przyjęły w odpowiedzi na pandemię. Dr Piotr Wójcik z Katedry Strategii Akademii Leona Koźmińskiego podkreślił, że firma może być bardziej odporna na kryzys, jeśli w swoim portfolio ma dobra wysoko i nisko przetworzone.
Decyzje dotyczące zwiększenia zaangażowania na rynkach zagranicznych często były motywowane czynnikami wewnętrznymi, takimi jak ambicja menedżerów, dotychczasowy model biznesowy, doświadczenie i poziom know-how firmy. Natomiast decyzje o wycofaniu się z eksportu lub zmniejszeniu zaangażowania były związane zarówno z czynnikami zewnętrznymi, takimi jak szybko zmieniające się otoczenie technologiczne, jak i wewnętrznymi – niepewność co do przyszłości czy zbyt powolne zmiany w modelu biznesowym.
Bez względu na decyzje dotyczące eksportu, wszyscy przedsiębiorcy musieli wprowadzić pewne zmiany dotyczące m.in. kanałów dystrybucji czy organizacji pracy. Pandemia stała się silnym bodźcem do przemyślenia i często znaczącej transformacji prowadzonej działalności.
Podsumowując, pandemia COVID-19 wywarła znaczący wpływ na polskie firmy działające na rynkach zagranicznych, co skutkowało istotnymi zmianami w ich działalności eksportowej. Mimo wyzwań, wiele firm zdecydowało się na ekspansję i dywersyfikację swojej działalności, a nie na rezygnację z rynków zagranicznych. Przedsiębiorstwa te wykorzystały sytuację kryzysową jako bodziec do przemyślenia swojego modelu biznesowego i strategii na rynkach zagranicznych, co pozwoliło im na zwiększenie swojej odporności na przyszłe kryzysy.