Dynamicznie postępująca transformacja cyfrowa sprawiła, że niegdyś trudno dostępne rozwiązania cyfrowe stały się na tyle popularne, że nikogo już nie dziwią najnowsze technologie wdrażane nawet w bardzo małych firmach. Na transformacji cyfrowej właśnie oparta jest cała czwarta rewolucja gospodarcza. I choć twierdzenie, że proces ten jest zakończony w skali globalnej jest przesadą, to jednak w przypadku niektórych organizacji faktycznie tak się stało. Transformację cyfrową rozumie się jako proces przejścia do pełnej cyfryzacji przedsiębiorstwa, a gdy proces ten dobiegnie końca w skali globalnej, wówczas nadejdzie czas na kolejną, już piątą rewolucję gospodarczą.
Dlaczego procesu transformacji cyfrowej i osiągnięcia przez firmy dojrzałości cyfrowej trudno zaliczyć do czwartej rewolucji? Odpowiedź na to pytania, choć rozległa, może być zawarta w jednym zdaniu – to kwestia podejścia do prowadzenia biznesu. I o ile wydaje się być to zbyt banalne jak na konieczność zdefiniowania kolejnej rewolucji gospodarczej, to jednak właśnie podejście do prowadzenia działalności definiuje jej przebieg. Transformacja cyfrowa jest procesem wymagającym wielu zmian i przemodelowania procesów w całej firmie, zatem jako proces wymaga sporych nakładów, nie tylko finansowych. Skupienie się na osiagnięciu cyfrowej dojrzałości i pełnej cyfryzacji nie jest jednak celem długookresowym. Najprościej mówiąc, rewolucja 4.0 obejmuje proces cyfryzacji, natomiast idea biznesu 5.0 odnosi się do sytuacji po zakończeniu tego procesu.
Cyfrowa dojrzałość obejmuje nie tylko technologie, ale cały sposób działania firmy. Cytując Fundację Platformę Przemysłu Przyszłości „Dojrzałość cyfrowa firmy określa zdolność przedsiębiorstwa do tego, aby skutecznie wykorzystać technologie cyfrowe w procesie budowania sukcesu rynkowego firmy. O dojrzałości cyfrowej przedsiębiorstwa nie decyduje wyłącznie posiadanie cyfrowych technologii, ale m.in. sposób, w jaki firma projektuje i oferuje swoje produkty, jak współpracuje z klientem i partnerami biznesowymi, jak zarządza danymi, w jakim stopniu stosuje autonomiczne rozwiązania i systemy lub jak realizuje współpracę między partnerami.”
Dojrzałość cyfrowa objawia się zatem na wielu płaszczyznach i obejmuje cały sposób działania firmy. Zasadniczo tradycyjne modele biznesowe nie różnią się od modeli cyfrowych, z tym jednym wyjątkiem, że tradycyjne skupione są na wartościach materialnych i mierzalnych, a cyfrowe na danych (pozyskaniu, przetworzeniu, wykorzystaniu). W dobie organizacji opartych na danych, coraz więcej firm tworzy swoje modele biznesowe w oparciu właśnie o nie. Cokolwiek organizacje te tworzą, jest ulepszane w oparciu o odpowiednio przetworzone dane. Dlatego coraz więcej organizacji będzie osiągało cyfrową dojrzałość, gdy zamiast pracować nad cyfryzacją, zaczną w pełni korzystać z jej efektów. Jak wskazuje EY – “Transformacja nie powinna być tylko konsekwencją postępu technologicznego, lecz świadomą decyzją i na bieząco aktualizowaną strategią. Jednym z ważniejszych jej etapów jest opracowanie zintegrowanego modelu biznesowego, dostosowanego zarówno do celów przedsiębiorstwa, jak i potrzeb klientów.” 
Technologia w cyfryzacji
Narzędzia technologiczne to furtka do wszystkich zmian. To dzięki nim możliwe jest stworzenie nowego sposobu działania organizacji nastawionego na maksymalizację użyteczności z danych i skuteczną monetyzację ich zbierania, przetwarzania i posiadania. Pierwszym, co może przyjść na myśl, gdy postawione są takie cele jest oczywiście Big Data. Umiejętne przetwarzanie dużych zbiorów danych umożliwia zaawansowana analityka, koncentrująca się nie tylko na ich ilości i możliwościach wykorzystania, ale także na wszelkich korelacjach i możliwościach łączenia danych dla wyciągnięcia jak najbardziej trafnych wniosków i, w oparciu o nie, podjęcia celnych decyzji biznesowych.
Duże znaczenie w dążeniu do kolejnej rewolucji przemysłowej ma także automatyzacja, która wspiera proces zbierania danych, zapewnia precyzję, a w połączeniu z rozwiązaniami z zakresu sztucznej inteligencji stwarza nowe możliwości biznesowe.
Teoria i praktyka
Każda z technologii, które są obecnie rozwijane w firmach, wspiera je w dążeniu do zakończenia procesu cyfryzacji. To jednak od sposobu wykorzystania i podejścia do innowacyjności zależy tempo, w jakim firma dąży do cyfrowej dojrzałości. Potwierdzają to dostawcy oprogramowania, który wskazują, że technologia jest narzędziem, a od organizacji zależy, w jakim celu je wykorzysta.
“Badania poszczególnych branż, m.in. finansowej, farmaceutycznej i OZE, które Billennium przeprowadziło w roku ubiegłym oraz nasze duże doświadczenie w dostarczaniu usług i rozwiązań dla firm, pokazały nam, że różnice w poziomie cyfryzacji mogą być duże zarówno w skali sektora, ale też w danej organizacji. Podstawową kwestią jest otwartość na zmiany samego przedsiębiorstwa, a nie możliwości danej technologii, bo te są w zasadzie nieograniczone. To postrzegam jako największe wyzwanie dla dostawców i integratorów rozwiązań, choć i tutaj można dostrzec zmianę nastawienia. Pandemia przyspieszyła cyfryzację i wiele firm dostrzegło, że technologie są im niezbędne, by budować swoją konkurencyjność i odporność na nieoczekiwane zdarzenia.” – mówi Michał Halagiera, Chief Growth Officer, Billennium
Rozwój innowacyjności spowalnia niepewna sytuacja gospodarcza i kryzys, gdy firmy całe swoje zasoby przeznaczają na utrzymanie swojej dotychczasowej pozycji i poziomu sprzedaży, nie inwestując w rozwój. Wojna na Ukrainie, wysoka inflacja, drastyczne zmiany na rynku walutowym to czynniki, które na polskim rynku wpłyną na spowolnienie cyfrowej transformacji, w konsekwencji osiągnięcie cyfrowej dojrzałości firm. Sytuacji nie poprawia niepewna sytuacja legislacyjna, w której, bez względu na intencje rządu, każda zmiana wiąże się z koniecznością przemodelowania procesów biznesowych, co jest koszto- i czasochłonne.
Według badania przeprowadzonego przez Microsoft i KPMG, wskaźnik główny monitora transformacji cyfrowej biznesu wynosi w Polsce 4,8 pkt w dziesięciostopniowej skali. Jak wskazują autorzy badania „Monitor Transformacji Cyfrowej Biznesu”, “przedsiębiorstwa mają największe pole do poprawy w obszarze strategii cyfryzacji, ważne są bardziej ambitne plany przeznaczania niezbędnych zasobów.
Względnie dobry wynik odnotowano w przypadku nastawienia pracowników i zarządu do transformacji cyfrowej, które składają się na potencjał do transformacji. Wciąż jednak wydatki i zatrudnienie konieczne do ucyfrowienia są niewystarczające w przypadku dużej części firm.”