Problemy finansowe amerykańskich banków i informacja dotycząca kłopotów szwajcarskiego Credit Suisse, zaskoczyły ekspertów i rodzą pytania o najbliższe tygodnie i miesiące dla sektora bankowego. Wśród inwestorów zagościł niepokój, a komunikaty dotyczące sytuacji płynnościowej podmiotów na rynku śledzone są w ostatnich dniach ze szczególną uwagą. Temat możliwych skutków obecnych zawirowań, będzie przedmiotem dyskusji podczas zbliżającej się konferencji Invest Cuffs 2023.
W odpowiedzi na kłopoty instytucji finansowych za oceanem komisarz ds. usług finansowych Mairead McGuinness uspokaja, że bankom funkcjonującym w Unii nie grożą zawirowania, z którymi musi mierzyć się rynek amerykański. Jej zdaniem upadek Silicon Valley Bank (SVB) ma „ograniczony wpływ” na europejski sektor bankowy. Dodatkowo brukselscy urzędnicy tłumaczą, że na Starym Kontynencie instytucje finansowe pozostają w zdecydowanie „lepszej kondycji”.
Wypowiedzi europejskich polityków to pokłosie sytuacji sprzed kilku dni, gdy trzy amerykańskie banki – SVB, Silvergate i Signature – upadły, z powodu pogorszenia koniunktury w amerykańskim sektorze nowoczesnych technologii, w konsekwencji braku środków na spłatę depozytów od klientów korporacyjnych.
„Warto pamiętać, że oprócz głośnego przypadku Silicon Valley Bank w ostatnim czasie mieliśmy również do czynienia z upadłością innego banku – Silvergate Bank, który choć był kilkukrotnie mniejszy niż SVB, powinien być lampką ostrzegawczą dla uczestników rynku. Choć ostatecznie Fed zareagował i ogłosił pod koniec minionego tygodnia nowy program płynnościowy oraz zagwarantował wypłatę wszystkich depozytów to warto pamiętać, że to właśnie Rezerwa Federalna stworzyła warunki, które przyczyniły się do największej upadłości w amerykańskim sektorze bankowym po 2008 roku.”
dr Przemysław Kwiecień, główny ekonomista XTB
W odpowiedzi na kłopoty amerykańskich banków niemiecki regulator finansowy BaFin zamknął tamtejszy oddział Silicon Valley Bank. Celem tego kroku była ochrona wierzycieli, w obliczu zagrożenia kolejnym kryzysem finansowym. Dodatkowo wśród ekspertów unijnych nie brakuje opinii, że problemy za oceanem to bez wątpienia efekt wybiórczego stosowania przez Stany Zjednoczone wymogów ostrożnościowych Bazylea III do małych i średnich banków.
„Jako pierwszy upadł Silvergate. Spowodowane było to przez załamanie na rynku kryptowalut, gdzie świadczył on swoje usługi. Likwidacja SVB była natomiast związana niewłaściwym zarządzaniem ryzykiem stopy procentowej. Credit Suisse natomiast walczy z restrukturyzacją od dłuższego czasu. Największym zagrożeniem dla sektora bankowego jest run na banki i masowe wyciąganie depozytów.”
Rafał Sadoch, koordynator ds. analiz rynku instrumentów finansowych w mBank Dom Maklerski
Nie brakuje głosów, że banki za oceanem mimo, że inwestowały w tak niestabilny rynek jak sektor nowoczesnych technologii nie stosowały właściwych zabezpieczeń wymaganych do spłaty depozytów. Dodatkowo nie zadziałał nadzór nad systemem, bowiem organy regulacyjne nie dostrzegły nadchodzących kłopotów.
„W jaki sposób? Wspólnym mianownikiem upadłości Silicon Valley Bank oraz Silvergate Bank było zalanie rynku gotówką przez Fed poprzez spektakularny program QE w 2020 roku. Pomimo sygnałów płynących z gospodarki i mówiących o tym, że skala zniszczeń, jakie wywołała pandemia Covid-19 jest mniejsza niż się tego spodziewano – Rezerwa Federalna nie wycofała swojego wsparcia. Ogromne ilości taniego pieniądza, jakie zalały rynek, doprowadziły nie tylko do kolejnej hossy na rynku kryptowalut, ale również do błędnej alokacji kapitału w przedsięwzięcia, które bez żadnych problemów ten kapitał pozyskiwały, ponieważ fundusze i banki nie miały lepszego pomysłu, jak ten tani pieniądz spożytkować. O ile w przypadku Silvergate, kluczowym czynnikiem problemów banku okazała się upadłość piramidy FTX, tak SVB inwestowało pieniądze z depozytów swoich klientów w drogie obligacje skarbowe. To był świetny interes w momencie, gdy Fed utrzymywał ekspansywną politykę pieniężną. Kiedy jednak okazało się, że problem wysokiej inflacji w Stanach Zjednoczonych wcale nie jest przejściowy – jak zapewniał Jerome Powell w 2021 roku – kierunek Fed musiał ulec drastycznej zmianie. Wraz z dynamicznymi podwyżkami stóp procentowych rosły również rentowności obligacji, a ich ceny spadały. Kroplą, która przelała czarę był moment, w którym pozbawione łatwych pieniędzy fintechy zaczęły wycofywać swoje depozyty, zmuszając SVB do sprzedaży części obligacji i zrealizowania gigantycznych strat.”
dr Przemysław Kwiecień, główny ekonomista XTB
Zdaniem unijnych urzędników scenariusz amerykański nie powinien powtórzyć się w Europie. Ich zdaniem wymogi Bazylei III mające na celu określenie minimalnego poziomu wolnych środków pieniężnych, sprawiają, że banki posiadają odpowiednie zabezpieczenie, które zapewnia im poczucie stabilności w obliczu nieoczekiwanych strat. Fed zastosował się do tych zasad, jednak obowiązują one jedynie dużych, globalnych graczy z amerykańskiego rynku. Podczas gdy mniejsze instytucje finansowe nie stosują takich zabezpieczeń.
„Silicon Valley Bank był tylko jedną z wielu instytucji, które notują obecnie straty na zakupionych w poprzednich latach obligacjach. SVB upadł dlatego, że nie zabezpieczał odpowiednio swoich pozycji oraz polegał na depozytach młodych firm o niepewnych przepływach pieniężnych. Jednak cechował się on względnie niewielkim stosunkiem niezrealizowanej straty na papierach dłużnych do wyceny rynkowej (nieco ponad 14%) podczas gdy w przypadku Citigroup wartość ta jest bliska 54%. Potencjalnie więc, problemy w innych bankach są dużo większe – w ich przypadku jednak brakuje zapalnika w postaci nagłego wycofania depozytów, co pogrążyło SVB. Tak długo, jak potrzeba sprzedaży tych aktywów się nie pojawi – sytuacja wydaje się być pod kontrolą. Nadwyżki kapitału w dużych amerykańskich bankach wciąż pozostają względnie duże – nie są tak wysokie jak w latach 2021-2022, jednak nie jest to poziom alarmujący. W przypadku mniejszych banków, których w Stanach Zjednoczonych jest sporo, sytuacja wygląda dużo gorzej. Dysponujące niskimi rezerwami oraz dużą ekspozycją na nieruchomości komercyjne, małe banki narażone są na upadłość w znacznie wyższym stopniu niż Citigroup, Bank of America czy JP Morgan.”
dr Przemysław Kwiecień
O spokój do unijnych analityków, inwestorów i cały sektor apelował w tym tygodniu m.in. francuski minister gospodarki Bruno Le Maire. Równocześnie Komisja Europejska zwróciła uwagę, że trwają prace nad jeszcze wyższym poziomem zabezpieczeń kapitałowych, przymusowym dla europejskich banków.
Z niepokojem jednak rozwój sytuacji za oceanem obserwują inwestorzy i menadżerowie w sektorze nowych technologii. Startupy mogą wkrótce oberwać rykoszetem, ponieważ banki nauczone doświadczeniem z marcowych kłopotów w USA będą unikać ryzykownych segmentów gospodarki.
„W USA 11 dużych instytucji finansowych ma ulokować 30 mld depozytów w First Republic Bank, co ma na celu uspokojenie opinii publicznej i zahamować efekt domina. Widać, że wszyscy robią co mogą aby nie dopuścić do kryzysu bankowego, którego skutki mogłyby być porównywalne do tych z 2008 roku. Zarówno banki centralne jak i cały sektor deklaruje pełną pomoc podmiotom znajdującym się pod presją, co powinno łagodzić zagrożenia z tym związane.”
Rafał Sadoch, koordynator ds. analiz rynku instrumentów finansowych w mBank Dom Maklerski