Poprzednie edycje badania pokazały, że dyrektorzy finansowi wiarygodnie przewidują rozwój polskiej gospodarki. Ich wcześniejsze prognozy wzrostu PKB dla Polski na rok 2013 (około 1,5 proc PKB), rok 2014 (około 3 proc.) i rok 2015 (około 3 proc.) sprawdziły się. Tempo wzrostu w roku 2016 nie osiągnęło poziomu planowanego w budżecie (3,6 proc.) ale okazało się zgodne z prognozami dyrektorów finansowych (ok. 3 proc.).

Obecna edycja, która była przeprowadzona od lutego do marca tego roku, pokazała, że optymizm netto polskich dyrektorów finansowych systematycznie spada od drugiej połowy 2015 roku i jest najniższy od 2013 roku, niższy niż w czasach kryzysu ukraińskiego. Optymizm netto, rozumiany jako odsetek osób wskazujących, że perspektywy finansowe ich firm są optymistyczne pomniejszony o odsetek wskazujących na pogorszenie sytuacji, spadł do poziomu 17proc. (21 proc. rok temu).

Odnosząc sytuację Polski do pozostałych krajów w Europie widać wyraźnie, że poziom optymizmu w naszym kraju okazuje się niższy niż w wielu krajach Europy. Optymizm netto ważony skalą PKB poszczególnych krajów wynosi 25 procent dla badanych państw i 25 proc. dla krajów unijnych.  – Skoro nastroje polskich CFO w roku 2017 nadal się obniżają, to można się spodziewać utrzymania wzrostu PKB na obecnym poziomie około 3 proc., zamiast prognozowanych w Budżecie Państwa 3,6 proc. – mówi Krzysztof Pniewski, Partner, Lider Programu CFO w Polsce.

Aż 72 proc. CFO prognozuje, że wzrost gospodarczy nie przekroczy 2,5 proc. PKB. Największa grupa (69 proc.) wskazuje jednak na wzrost w przedziale 1,6- 3,5 proc. Z kolei 54 proc. CFO oczekuje inflacji poniżej 2 proc. Dyrektorzy finansowi zakładają więc istotny impuls inflacyjny, który mógłby być efektem programu 500+, podniesienia płacy minimalnej lub wdrożenia innych obietnic obecnego rządu.

Zdaniem 28 proc. dyrektorów bezrobocie utrzyma się na dotychczasowym poziomie. Jednak aż 48 proc. badanych uważa, że będzie się ono dalej obniżać, co jest zgodne z prognozą rządu. Prognozy kursu euro wskazują na to, że wartość złotówki będzie utrzymywać się na wysokim poziomie. Aż 78 proc. dyrektorów uważa, że będzie on się kształtował w przedziale 4,20-4,50 zł.

Poziom niepewności ekonomicznej w Polsce wciąż rośnie. Aż siedmiu na dziesięciu badanych (71 proc.) uważa, że mamy do czynienia z wysokim poziomem niepewności. Pół roku wcześniej było to 64 proc. Zaledwie 11 proc. uważa poziom niepewności za standardowy, podczas gdy w poprzedniej fali badania było to aż 28 proc. Również CFO z Europy Zachodniej odczuwają wysoki poziom niepewności – tam zdecydowana większość (61 proc.) dyrektorów odpowiedzialnych za finanse uważa, że obecnie niepewność jest wyższa niż przeciętnie – jest to spowodowane Brexitem i innymi wyzwaniami geopolitycznymi. – Polska należy do grupy krajów, które charakteryzują się wysokim poziomem niepewności. Wśród krajów, gdzie ten wynik jest jeszcze wyższy są Wielka Brytania, Niemcy, Grecja, Turcja i Irlandia. Z kolei na drugim biegunie znalazły się państwa skandynawskie, w tym szczególnie Norwegia, gdzie na wysoki poziom niepewności wskazywało jedynie 19 proc. dyrektorów finansowych. Nie zmienia się jednak liczba CFO w Polsce, którzy uważają, że obecnie panuje dobry czas na podejmowanie ryzyka (28 proc.). To tyle samo co pół roku wcześniej i jest to poziom normalny. We wszystkich badanych krajach jedna trzecia badanych uznała, że to jest dobry moment na podejmowanie ryzyka, a w krajach strefy euro było to jeden punkt procentowy więcej.  – mówi Robert Nowak, Partner w Dziale Doradztwa Podatkowego, Deloitte. 

Wśród największych ryzyk dla prowadzeniu biznesu w ciągu najbliższych dwunastu miesięcy (źródeł niepewności gospodarczej) ankietowani z Polski wskazali niestabilne prawo gospodarcze i podatkowe (53 proc.), rosnące koszty operacyjne (48 proc.), a na trzecim wzrost regulacji związanych z prowadzeniem biznesu (39 proc.). Polscy CFO obawiają się również presji cenowej i braku wykwalifikowanych pracowników. W ośmiu z dziewiętnastu krajów jako najważniejsze ryzyko respondenci wskazywali niepewność geopolityczną lub ekonomiczną.

Maleje nieznacznie liczba przedsiębiorstw, które planują wzrost przychodów w ciągu najbliższych dwunastu miesięcy (76 proc. w porównaniu do 83 proc. w poprzedniej fali badania). Wciąż jednak to jest lepszy wynik niż średnia dla wszystkich badanych krajów, która wynosi 69 proc. Połowa firm w kraju uważa, że poprawią się również jej wyniki rentowności operacyjnej. Do poziomu 53 proc. z 50 proc. pół roku temu wzrósł odsetek ankietowanych, które w ciągu najbliższych dwunastu miesięcy planują wzrost inwestycji. Aż 51 proc. badanych CFO w Polsce uważa, że w tym samym czasie zwiększy się liczba pracowników w ich firmach. Jedynie 12 proc. dyrektorów finansowych jest przeciwnego zdania.

Po pół roku przerwy na szczyt priorytetów polskich CFO powrócił wzrost przychodów na obecnych i nowych rynkach (odpowiednio 63 i 59 proc. wskazań). Redukcja kosztów bezpośrednich niezmiennie znajduje się na trzecim miejscu.

Kredyt bankowy jest nadal zdecydowanie najatrakcyjniejszym źródłem finansowania. Aż 67 proc. badanych oceniło tę formę jako atrakcyjną (pół roku wcześniej 66 proc.). Średnia dla wszystkich badanych krajów wyniosła 50 proc. Utrzymuje się ocena dostępności kredytów. Aż 90 proc. dyrektorów finansowych w Polsce uważa, że są one normalnie lub łatwo dostępne. – Zjawiska związane z szeregiem zmian dotyczących sektora bankowego takich, jak podatek bankowy, przewalutowanie kredytów frankowych oraz upadłości banków spółdzielczych nie wpłynęły więc bardzo istotnie na dostępność kredytów i zacieśnienie polityki kredytowej banków – ocenia Piotr Świętochowski, Dyrektor w dziale Audit & Assurance, Deloitte.

Połowa badanych dyrektorów finansowych prognozuje wzrost poziomu transakcji M&A w Polsce. Charakter prognozy pozostaje stabilny od dłuższego czasu. Niemniej rośnie liczba CFO spodziewających się znacznego wzrostu aktywności rynku M&A (13 proc.).

29 proc. CFO w Polsce uważa, że istnieje duże prawdopodobieństwo, że po Wielkiej Brytanii następni członkowie opuszczą Unię Europejską w ciągu kolejnych pięciu lat. Najwyżej to prawdopodobieństwo oceniono we Włoszech (62 proc. badanych). Zdaniem wielu CFO, Brexit wprowadzi bariery taryfowe i pozataryfowe, które zwiększą koszty obrotu gospodarczego, wydłużą czasy dostaw i wpłyną na zmniejszenie konkurencyjności towarów z Polski. Z kolei 23 proc. jest zdania, że wyjście Wielkiej Brytanii z UE wprowadzi również utrudnienia wynikające z innych wymogów obrotu handlowego.

Zdaniem CFO z badanych krajów europejskich, Unia Europejskiej osiągnie największy sukces poprzez stworzenie Europy dwóch prędkości. Taką opcję wskazało aż 47 proc. menedżerów we wszystkich badanych krajach. CFO w Polsce uważają, że sukces Unii Europejskiej będzie zależał od dalszej ekonomicznej i politycznej integracji (58 proc.). Zdaniem 15 proc. CFO w Polsce bardziej korzystna byłaby droga tzw. różnych prędkości. Zaledwie 38 proc. Badanych CFO w Europie wybrało dalszą integrację UE jako strategię przyszłego sukcesu UE.

Wahnięcia nastrojów i rosnący poziom niepewności ekonomicznej wśród polskich CFO wiążą się z niewiadomą, która pojawiła się po Brexicie i innych wydarzeniach politycznych w Europie, ale także z zapowiedziami zmian w polskim prawie gospodarczym i podatkowym. Nadal jednak, co bardzo ważne, dyrektorzy finansowi wierzą w potencjał i sukces swoich firm, co pokazuje, że nauczyli się funkcjonować w każdych warunkach gospodarczych. – dodaje Krzysztof Pniewski