28 kwietnia 2025 roku, o godzinie 12:33 czasu lokalnego, w niemal całej Hiszpanii i Portugali miała miejsce nagła awaria zasilania. W ciągu pięciu sekund z sieci zniknęło około 15 000 MW mocy — równowartość 60% krajowego zapotrzebowania Hiszpanii — co doprowadziło do kaskadowego wyłączenia infrastruktury krytycznej na całym Półwyspie Iberyjskim. Zakłócenia odnotowano również w południowej Francji i Andorze.
Skala zakłóceń: transport, łączność, bezpieczeństwo
Awaria sparaliżowała metro w Madrycie i Barcelonie, zatrzymała pociągi, unieruchomiła sygnalizację świetlną i odcięła dostęp do bankomatów oraz sieci komórkowych. Lotniska w Madrycie, Barcelonie i Lizbonie wstrzymały operacje, a szpitale i obiekty strategiczne przeszły na zasilanie awaryjne. Według danych NetBlocks, ruch internetowy w Hiszpanii spadł do 17% normy.
Operator sieci Red Eléctrica określił zdarzenie jako „absolutnie wyjątkowe i nadzwyczajne”, wskazując na silne oscylacje w sieci, które spowodowały odłączenie Hiszpanii od europejskiego systemu synchronizacji. Portugalski operator REN sugerował, że przyczyną mogły być ekstremalne warunki atmosferyczne, jednak ta hipoteza spotkała się ze sceptycyzmem.
Cyberatak czy błąd systemowy?
Hiszpański Narodowy Instytut Cyberbezpieczeństwa (INCIBE) oraz Centrum Kryptologiczne (CCN) rozpoczęły dochodzenie w sprawie potencjalnego cyberataku. Choć na razie brak dowodów na ingerencję z zewnątrz, władze nie wykluczają żadnego scenariusza. Portugalskie Centrum Cyberbezpieczeństwa wykluczyło cyberatak jako przyczynę awarii.
Słabości systemowe: izolacja i brak redundancji
Półwysep Iberyjski jest słabo połączony z resztą europejskiej sieci energetycznej — tylko około 6% mocy przesyłowej pochodzi z interkonektorów. To ograniczenie utrudniło szybkie przywrócenie zasilania i uwypukliło brak redundancji w systemie. Proces „black start”, czyli restartowania sieci od zera, był czasochłonny i skomplikowany.
Reakcja władz i dalsze kroki
Premier Hiszpanii Pedro Sánchez ogłosił stan wyjątkowy w regionach najbardziej dotkniętych awarią, w tym w Madrycie i Andaluzji. Zasilanie zaczęto przywracać po około pięciu godzinach, jednak pełna stabilizacja systemu zajęła znacznie więcej czasu.
Wnioski dla sektora IT i infrastruktury krytycznej
Ta awaria ujawnia pilną potrzebę modernizacji i zabezpieczenia infrastruktury energetycznej. W kontekście rosnących zagrożeń cybernetycznych oraz zmian klimatycznych, konieczne jest:
- Wzmocnienie połączeń międzysystemowych w celu zwiększenia odporności na awarie lokalne.
- Implementacja zaawansowanych systemów monitoringu i zarządzania siecią, które pozwolą na szybsze wykrywanie i reagowanie na anomalie.
- Zwiększenie inwestycji w cyberbezpieczeństwo, zgodnie z unijnymi dyrektywami NIS2 i DORA.
Dla Polski i innych krajów europejskich to ostrzeżenie o konieczności przeglądu i wzmocnienia własnych systemów energetycznych oraz infrastruktury krytycznej.
