Częstotliwość rytmu serca, potocznie zwana tętnem, oznacza liczbę uderzeń serca na minutę. Zakres normy dla częstotliwości rytmu serca jest szeroki (u osób dorosłych wynosi od 60 do 100 uderzeń na minutę), mimo to warto skonsultować się z lekarzem, jeśli tzw. tętno spoczynkowe niebezpiecznie zbliża się do górnej granicy normy. Na czynność serca wpływa jednak wiele czynników – nie zawsze zbyt wysokie lub zbyt niskie tętno powinno budzić niepokój. (1,2,3).
Kiedy serce pracuje szybciej, a kiedy wolniej?
Skurcze serca zależą od impulsów elektrycznych – ich źródłem jest układ bodźco-przewodzący serca składający się z wyspecjalizowanych komórek (tzw. komórek rozrusznikowych), które wykazują zdolność rytmicznej samoistnej depolaryzacji. Te szczególne komórki odpowiadają za generowanie i przewodzenie impulsów pobudzających mięsień sercowy do skurczu. Tworzą skomplikowany układ, którego działanie zależy od szeregu czynników. Warto pamiętać, że czynność serca (częstość i miarowość) dostosowuje się do bieżących potrzeb organizmu. I tak w spoczynku tzw. częstość tętna wyraźnie maleje, ale w czasie napięcia nerwowego lub aktywności fizycznej (gdy rośnie zapotrzebowanie na tlen) akcja serca przyspiesza. (1,2,4)
Od czego zależy częstotliwość rytmu serca? – sprawdź >>
Tachykardia może być prawidłową odpowiedzią układu krążenia nie tylko na stres i wysiłek fizyczny, ale również na gorączkę. Dla przypomnienia: przez tachykardię u osób dorosłych rozumie się przyspieszenie akcji serca powyżej 100 uderzeń na minutę. (1,2)
Warto dodać, że zakres normy dla częstotliwości rytmu serca zmienia się z wiekiem i wynosi np.:
- dla noworodków urodzonych o czasie: 90-164/min.,
- dla niemowląt między 6. a 9. miesiącem życia: 98-168/min.,
- dla dzieci między 3. a 4. rokiem życia: 70-136/min.,
- dla dzieci między 6. a 8. rokiem życia: 59-123/min.,
- dla dzieci w wieku 12-15 lat: 47-108/min.,
- dla nastolatków między 15.a 18. rokiem życia: 43-104/min. (5)
Tachykardia – fizjologiczna reakcja na gorączkę
Wysoka temperatura ciała wiąże się ze wzrostem podstawowej przemiany materii, co w konsekwencji wpływa na (proporcjonalne) przyspieszenie oddechów i przyspieszenie akcji serca. Każdy wzrost temperatury ciała o 1 st. C oznacza wzrost częstotliwości czynności serca średnio o 4,5 uderzenia na minutę. Dlatego jeśli stan ogólny chorego jest dobry, a tachykardia nie przekracza górnej granicy normy (odpowiedniej dla wieku pacjenta – po uwzględnieniu zmian wynikających z gorączki), uznaje się, że przyspieszenie czynności serca jest fizjologiczną reakcją na gorączkę. (2)
Należy mieć na uwadze, że bardzo nasilona tachykardia (bez względu na czynnik, który ją wywołuje), wywiera negatywny wpływ na pojemność minutową serca (czyli objętość krwi, jaką mięsień sercowy może wtłoczyć do naczyń krwionośnych w ciągu minuty). Dlatego w przypadkach tachykardii wynikającej z gorączki postępowanie polega na podawaniu leków przeciwgorączkowych (obniżenie gorączki wiąże się ze spowolnieniem akcji serca). (2)