Osoby obracające wirtualną walutą dobrze wiedzą jak duże problemy ze zrozumieniem charakteru tego obrotu mieli regulatorzy prawa w Polsce. Największym nonsensem było opodatkowanie podatkiem od czynności cywilnoprawnych każdego dokonanego obrotu. Twórcy tego regulacyjnego bubla przyznali się do błędu i poprawili prawo. Czy odpowiada ono na realia rynku i jest zadawalające dla handlujących bitcoinem zarówno profesjonalnie jak i amatorsko? A jak do rozliczeń kryptowalut podchodzi się w innych krajach?
Polski chaos regulacyjny
W marcu 2018 r. Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że przychód ze sprzedaży bitcoina należy zakwalifikować jako przychód ze sprzedaży praw majątkowych (sygn. akt II FSK 488/16). Już miesiąc później Ministerstwo Finansów wydało komunikat, w którym w ślad za wyrokiem NSA ogłosiło, że zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1b i 2b ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, każdorazowa sprzedaż lub zamiana kryptowaluty będzie podlegać 1% podatkowi od czynności cywilnoprawnych, tak jak podlega mu sprzedaż lub zamiana innych praw majątkowych.
Tyle, że ministerstwo nie rozumiało specyfiki obrotu wirtualną walutą. Charakteryzuje się on bowiem tym, że jedna osoba dokonuje jednego dnia nawet tysiące zautomatyzowanych transakcji, za każdym razem zarabiając, albo tracąc na kryptowalutowym handlu. Przy opodatkowywaniu 1% wartości obrotu każdej wymiany/kupna/sprzedaży bitcoina podatnik musiałby najpewniej dopłacać do swojego biznesu, bo tak ustalane obciążenia podatkowe wielokrotnie przekraczałyby wartość osiągniętego dochodu. Poza tym trudne do wyobrażenia byłoby składanie w urzędzie skarbowym deklaracji PCC z wykazanymi wielotysięcznymi transakcjami obrotu wirtualną walutą. Jednocześnie nie wolno zapomnieć o podatku dochodowym, którego fiskus też się domagał.
Przychody z kapitałów pieniężnych
Od 2019 r. przychody z obrotu kryptowalutami są zaliczane do źródła przychodów z kapitałów pieniężnych, a dochód z tego źródła jest opodatkowany stawką 19%. Wirtualnych walut nie można rozliczać w ramach działalności gospodarczej, a jedynie osobno, jako odrębne źródło przychodu w deklaracji PIT-38. Podatek można pomniejszyć o dające się przypisać do tego źródła, udokumentowane koszty uzyskania przychodu.
Na szczęście dla kryptowalutowych graczy, w odróżnieniu od pomysłów Ministerstwa Finansów z 2018 r., opodatkowaniu nie podlega każdy obrót ethereum, czy bitcoinem, a jedynie ich odpłatne zbycie. Zgodnie z art. 17 ust. 1f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przez odpłatne zbycie waluty wirtualnej rozumie się jej wymianę na prawny środek płatniczy, towar, usługę lub prawo majątkowe inne niż waluta wirtualna, lub regulowanie innych zobowiązań walutą wirtualną. Opodatkowaniu podatkiem dochodowym nie będzie więc podlegać wymiana jednej kryptowaluty na inną.
W Polsce, tak jak i w pozostałych krajach członkowskich Unii Europejskiej, po wyroku TSUE z 22 października 2015 r., handel kryptowalutą jest zwolniony z opodatkowania VAT.
Estonia legalnym rynkiem dla kryptowalutowych firm
Jednym z państw szeroko otwierających ramiona dla handlujących wirtualną walutą jest Estonia. Jej prawo oferuje możliwość założenia firmy trudniącej się licencjonowanym obrotem kryptowalutą. Przy czym w Estonii nie ma de facto podatku dochodowego od osób prawnych. Podlegają mu jedynie wypłacone ze spółki zyski. Podatek ten wynosi 20% z 20/80 wypłaconego zysku netto. Firma może więc nie płacić podatków dopóty, dopóki inwestuje osiągane dochody w dalszą działalność.
Portugalska miłość do bitcoina
Władze Portugalii oznajmiły, że wirtualne waluty będą traktowane w ich kraju jak każda inna klasyczna waluta. W 2016 r. tamtejsze ministerstwo finansów oświadczyło, że handel detaliczny kryptowalutami nie będzie podlegał opodatkowaniu. Jedynie dokonane w jego ramach transakcje lub dochody uzyskane z działalności zawodowej są opodatkowane. Tak więc jedynie przedsiębiorca zmuszony jest do zapłaty podatku uzależnionego od wypracowanego w obrocie kryptowalutą zysku.
W kwietniu 2020 r. Portugalia przyjęła „Przejściowy plan działań cyfrowych” tworzący przyjazne środowisko dla innowacji cyfrowych, w tym wolne strefy technologiczne z pakietem zachęt dla rozwoju technologii blockchain.
W ramach programu NHR (Non-Habitual Residency) nowi rezydenci podatkowi Portugalii mogą korzystać z obniżonych stawek opodatkowania oraz niektórych zwolnień i ulg dla inwestorów zagranicznych. Warunkiem uznania za nowego rezydenta brak rezydentury w Portugalii przez 5 ostatnich lat. System NHR jest uznawany za jeden z najbardziej konkurencyjnych systemów podatkowych dla ekspatów i innych inwestorów indywidualnych. Oferuje zwolnienie z opodatkowania dochodów kapitałowych (odsetek i dywidend) oraz zysków kapitałowych ze sprzedaży papierów wartościowych pochodzących z zagranicy, pod warunkiem spełnienia pewnych wymogów.
– Ponieważ wszystkie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarte przez Portugalię – zgodnie z Modelową konwencją OECD w sprawie podatku od dochodu i majątku – zezwalają państwu źródła na opodatkowanie dywidend i odsetek, w Portugalii nie jest należny żaden PIT w ramach systemu NHR. Natomiast w odniesieniu do zysków kapitałowych ze zbycia aktywów finansowych uzyskanych poza terytorium Portugalii, większość zawartych przez nią umów o unikaniu podwójnego opodatkowania (jak również Modelowa konwencja OECD w sprawie podatku od dochodu i majątku) nie zezwala państwu źródła na opodatkowanie takiego dochodu, co oznacza, że z reguły będzie on opodatkowany w Portugalii według stawki 28% (która może zostać podwyższona do 35%, jeżeli dochód został uzyskany w rajach podatkowych). Małe i średnie przedsiębiorstwa mogą obniżyć swoje zobowiązanie podatkowe dzięki 50% uldze, zgodnie z zaleceniem Komisji Europejskiej nr C(2003) 1422 – zaznacza Agnieszka Stachurska, dyrektor Biura Rachunkowego Skarbiec Corporate Services współpracującego z Kancelarią Prawną Skarbiec.
Niemcy
Podobnie jak pod jurysdykcją portugalską, również za naszą zachodnią granicą obrót detaliczny bitcoinem przez osoby fizyczne dokonywany poza prowadzoną działalnością gospodarczą, zwolniony jest z opodatkowania. Warunkiem jest posiadanie kryptowaluty co najmniej przez rok. W przeciwnym razie sprzedając w Niemczech kryptowalutę podatnik zapłaci podatek od zysków kapitałowych liczony od kwoty transakcji przekraczającej 600 euro. Przedsiębiorcy trudniący się profesjonalnie obrotem kryptowalutą muszą odprowadzać podatek dochodowy od każdej transakcji, bez względu na jej wartość.
0% podatku na Wyspie Afrodyty
Stawka efektywnego opodatkowania zysku z handlu wirtualną walutą na Cyprze wynosi… 0%. Tak, to prawda. Zgodnie bowiem z tamtejszymi przepisami fiskalnymi cypryjski podatek od zysków z handlu akcjami lub innymi papierami wartościowymi, w tym forex lub bitcoinami, wynosi 0%”. Na Cyprze można więc obracać kryptowalutą bez podatku, bez znaczenia, czy występujemy jako osoba fizyczna, czy jako firma. Decydując się na założenie spółki na Wyspie Afrodyty przedsiębiorca będzie zobowiązany do ponoszenia ciężaru zryczałtowanego podatku korporacyjnego w wysokości 12,5% od wszystkich dochodów, jednak w podstawie opodatkowania nie znajdą się zyski wypracowane z handlu wirtualną walutą, jako niewygenerowane na terytorium Cypru.
Malta też kocha bitcoina
Były premier Malty Joseph Muscat już w lutym 2017 r. w przemówieniu skierowanym do całej Unii Europejskiej namawiał, by Europa stała się kontynentem bitcoina. Szansy dla małej wyspy na Morzu Śródziemnym upatrywał w rozwoju sektora technologii blockchain i branży finetech. Pomimo zmiany rządu w 2020 r. maltańskie władze nadal podążają w kierunku tworzenia środowiska przyjaznego dla rozwoju tej technologii, traktując kryptowaluty jako pełnoprawny środek rozliczeniowy.
Choć generalnie stawka opodatkowania wypracowanych pod maltańską jurysdykcją dochodów wynosi 35%, to jednak dzięki systemowi tzw. pełnej refundacji, podatek zapłacony przez spółkę zostaje zaliczony na poczet podatku płaconego przez udziałowców w momencie wypłaty dywidendy. Dlatego też efektywna stawka opodatkowania CIT spółek na Malcie może wynosić jedynie ok 5%. Co do PIT – w systemie podatkowym Malty dochody rezydentów uzyskane poza jej terytorium są z niego zwolnione.
Podsumowanie
To, która jurysdykcja będzie najbardziej opłacalna dla osoby handlującej bitcoinem zależy przede wszystkim od dwóch czynników, tj. czy obrót kryptowalutą prowadzi przedsiębiorca, czy niebędąca nim osoba fizyczna, oraz jakie koszty przeniesienia działalności i zmiany rezydencji jest w stanie ponieść. Dlatego kryptowalutowcy poszukujący alternatywy dla Polskiego Ładu, przed dokonaniem wyboru powinni przeprowadzić analizę własnej sytuacji materialno-prawnej, najlepiej nie tylko ze specjalistą od rozliczania wirtualnych walut, ale i z ekspertem od zagranicznych spółek i rachunków bankowych.
Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi i Biuro Rachunkowe Skarbiec Corporate Services