Założenie przedsiębiorstwa wiąże się z koniecznością poniesienia kosztów oraz dopełniania szeregu formalności urzędowych. W różnych krajach różny jest stopień zbiurokratyzowania procesu zakładania biznesu i różne są koszty z tym związane.

Raport dotyczący trudności, które muszą być pokonane przez przyszłych przedsiębiorców oparliśmy na wskaźnikach publikowanych przez agendy międzynarodowe oraz krajowe. Korzystaliśmy między innymi z Banku Światowego, który publikuje szereg wskaźników dotyczących warunków założenia własnej działalności gospodarczej. Są to między innymi czas wymagany do założenia firmy wyrażony w dniach, procedury rozruchowe w celu zarejestrowania firmy i koszty rozpoczęcia działalności gospodarczej przedstawione jako procent Dochodu Narodowego Brutto per capita.

Część 1 – Koszty założenia nowego przedsiębiorstwa

Wiele krajów deklaruje pomoc dla projektów we wczesnych fazach rozwoju poprzez kształtowanie rozwiązań prawnych, które umożliwia redukcję kosztów, przede wszystkim na etapie SEED i START-UP. Prawdą jest, że zarówno dla całego świata jak i poszczególnych regionów koszty te od kilkunastu lat maleją. Według danych Banku Światowego, koszty te, podane jako procent dochodu narodowego brutto na jednego mieszkańca (Gross National Income per capita – GNI), w skali całego świata kształtują się następująco:

Obecnie zatem w skali świata poziom tych kosztów to około 26% GNI per capita.

Tymczasem dla znacznie bliższego nam regionu Europy Centralnej i Państw Bałtyckich koszty te są znacznie niższe. Od kilkunastu lat spadają i obecnie wynoszą około 2.9% GNI per capita:

A jak wygląda na tym tle sytuacja w Polsce, gdzie kolejne rządy od wielu lat deklarują pomoc dla innowacyjnej gospodarki? Obecnie w naszym kraju wskaźnik ten wynosi 12 procent (spadek o 6.9 punktu procentowego względem roku 2007).

Wciąż jednak daleko nam do średniej europejskiej i większości krajów wysoko rozwiniętych. Przykładowo w Wielkiej Brytanii, która znalazła się na pierwszym miejscu zestawienia koszty te wynoszą 0.1 procent DNB per capita.

Najwyższy koszt związany z założeniem biznesu trzeba ponieść w Demokratycznej Republice Konga (78 procent DNB per capita).

W Hong Kongu i w USA wskaźnik ten wynosi 1.1 procent.

Jednak chyba najbardziej interesujący jest dla twórców START-UP’ów poziom kosztów wyrażony w konkretnej walucie. Wykres poniżej dotyczy kosztów wyrażonych w USD na koniec roku 2015. Na tle poszczególnych regionów świata Polska, przy kosztach wynoszących 1475 USD, kształtuje się tutaj na poziomie średniej dla krajów OECD. Najniższe koszty natomiast są notowane w rejonie Europy Centralnej i Krajów Bałtyckich (!) oraz w Ameryce Północnej, a najwyższe w Afryce.

Krajem o najwyższych kosztach w skali całego świata jest Wenezuela – 10533 USD, zaś w Europie – Włochy – 4175 USD. Najniższe koszty – 0 USD występują w Macedonii. Niestety, spośród krajów Europy, koszty zakładania start-upów w Polsce są jednymi z najwyższych:

Część 2 – Liczba formalnych procedur podczas zakładania biznesu – stopień zbiurokratyzowania tego procesu

Czas, który dedykujemy założeniu własnego biznesu, wiąże się z wypełnieniem formalności. Bank Światowy publikuje serię, która dotyczy liczby procedur rozruchowych w celu zarejestrowania firmy. Pod tym względem poniższy ranking państw prezentuje się nieco inaczej niż w porównaniu do wcześniejszego zestawienia.

W Polsce przez ostatnie 10 lat sytuacja poprawiła się – liczba wymaganych procedur spadła o połowę. Zrównaliśmy się z Francją i średnią Unii Europejskiej. Wykres poniżej prezentuje dokładną sytuację naszego kraju.

Start-up procedures to register a business (number)

Liczba wymaganych procedur do założenia własnego biznesu jest najmniejsza w Hong Kongu. Wysoko w rankingu znalazła się Estonia, która pod względem liczby wymaganych procedur znalazła się na równi ze Szwecją i Finlandią.

Istotnym wskaźnikiem obrazującym sentyment panujący w danym kraju dotyczącym zakładania nowego biznesu jest czas potrzebny do załatwienia formalności niezbędnych przy zakładaniu własnej firmy.

Wskaźnik ten podawany jest bez rozróżnienia na spółki prawa handlowego i działalność gospodarczą.

Polska w tym zestawieniu znajduje się niestety na dole tabeli. Przeciętny czas potrzebny do założenia własnego biznesu jest niemal 4 razy dłuższy niż wynosi średnia w Unii Europejskiej. Do rekordzistów brakuje nam jeszcze więcej – w Singapurze czas ten jest 25 razy krótszy niż w Polsce!!!

Generalnie zasada jest taka, że w krajach wysoko rozwiniętych czas ten jest zdecydowanie krótszy niż w pozostałych rejonach.

Warto jednak zauważyć, że praktycznie na całym świecie czas ten uległ znacznemu skróceniu.

We wspomnianym wyżej Hong Kongu, który uchodzi za jedno z największych centrów finansowych, na przestrzeni ostatnich 10 lat liczba dni, które trzeba poświęcić na założenie własnej działalności gospodarczej zmniejszyła się tam o 86 procent (9 i pół dnia).

Hong Kong wyprzedza państwa takie jak Francja, Norwegia, Stany Zjednoczone czy Niemcy. Hong Kong rozwija się dynamiczniej od całych Chin. Okazuje się, że średnia liczba dni dla całego państwa wynosi prawie miesiąc. Również w mieście Nowy Jork można szybciej otworzyć firmę niż w całych Stanach Zjednoczonych.

Zaskakuje Demokratyczna Republika Konga, gdzie przez ostatnie 10 lat czas potrzebny do otwarcia własnej działalności gospodarczej zmniejszył się do 7 dni, a jeszcze 10 lat temu wynosił prawie pół roku. Obecnie pod tym względem Kongo jest na równi ze Szwecją.

Część 3 – Jak uwarunkowania prawne przekładają się na liczbę nowych przedsiębiorstw w Polsce oraz jak chętnie fundusze angażują swe środki w strt-upy i seedy

1. Zaangażowanie funduszy Venture capital w projekty gospodarcze znajdujące się w początkowej fazie rozwoju.

Eurostat publikuje dane dotyczące kapitału całkowitego Venture (code VENTURE) wyrażonego jako procent PKB (produkt krajowy brutto w cenach rynkowych). Venture Capital Investment (VCI) jest podzbiorem private equity przeznaczonego na inwestycje w spółki notowane na giełdzie i rozwijające nowe produkty i technologie. Służy do finansowania wczesnego etapu (nasienie i rozruch) lub ekspansji przedsięwzięcia (przedsięwzięcie późniejsze).

Z danych wynika, że najlepsza sytuacja panuje w Danii oraz Luksemburgu, gdzie w przedsięwzięcia rozwijające się angażowanych jest ponad 10 razy więcej kapitałów Venture niż w Polsce. W ciągu ostatnich 10 latach sytuacja w naszym kraju kształtowała się następująco:

Dla porównania poniżej prezentujemy sytuację W Danii, gdzie zaangażowanie kapitałów Venture jest największe.

Część 4 – Liczba nowych zarejestrowanych firm w Polsce

Rok 2017 zakończyliśmy z ponad 4,3 mln firm zarejestrowanych w REGON, wynika z Tablic dotyczących podmiotów gospodarki narodowej (bez osób fizycznych prowadzących wyłącznie indywidualne gospodarstwa rolne) – wg stanu na 31.12.2017 r. To o 72 109 przedsiębiorstw więcej niż w tym samym okresie w 2016 r. Z raportu PARP z 2004 r. wynika, że w wówczas działało ponad 3,6 mln przedsiębiorstw zarejestrowanych w systemie REGON. W tej liczbie największą grupę stanowiły przedsiębiorstwa małe (99,03%), wśród nich firmy mikro to 94,96%. W 2004 roku 30.029 przedsiębiorstw średniej wielkości zostało zarejestrowanych, co stanowiło 0,82% przedsiębiorstw w Polsce.

W roku 2016 w rejestrze REGON zarejestrowano 349 tys. nowych podmiotów, wykreślono 294 tys. przedsiębiorstw. W porównaniu do 2004 roku wówczas powstało ponad 228 tys. nowych podmiotów (głównie małych: 99,77%, w tym samym roku z rejestru REGON wykreślono ponad 209 tys. firm (w tym przedsiębiorstwa małe stanowiły 99,46%).

Z raportu PARP z 2017 r. wynika również, że w ciągu ostatnich kilku lat liczba nowych przedsiębiorstw była wyższa niż zlikwidowanych. Pierwszy rok działalności przeżywają w Polsce dwie na trzy firmy – 69% podmiotów założonych w 2015 r. działało nadal 2016 r., przy czym większe podmioty (średnie i duże) charakteryzuje wyższa przeżywalność (ponad 80%), jednak w przypadku mniejszych (mikro i małych) wskaźnik ten nie przekroczył 69%. Okazuje się, że wskaźnik przeżywalności jest wyższy w kolejnych latach prowadzenia działalności – w przypadku firm powstałych w 2011 r. i nadal działających w 2015 r., do roku 2016 przetrwało 84%. Najniższa przeżywalność dotyczy firm mikro (83,5%), w przypadku pozostałych grup wielkości wskaźnik ten przekracza 99%.

Źródło: ExMetrix