Dziś dzieci mają styczność z technologią na długo przed wejściem w system edukacji. Dlatego tak ważne jest, aby pierwszymi nauczycielami cyberbezpieczeństwa byli rodzice – mówili eksperci podczas CEE Edu Digital Summit w Lublinie. Zwrócono uwagę, że sami dorośli często mają problemy z zachowaniem bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni. – Jeżeli zainwestujemy w kształtowanie cyberodporności, cyberhigieny dzieci, dorosłych, rodziców, nauczycieli, to wiele na tym zyskamy – oceniła prof. dr hab. inż. Agnieszka Gryszczyńska.
CEE Edu Digital Summit to wydarzenie zorganizowane przez CEE Digital Coalition oraz Związek Cyfrowa Polska, które po raz pierwszy zostało zorganizowane w Lublinie i było poświęcone zagadnieniom związanym z transformacją cyfrową systemów edukacji w Polsce oraz w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Podczas paneli dyskusyjnych poruszano kwestię edukacji o cyberbezpieczeństwie i podatności na manipulacje w sieci.
Uczestnicy dyskusji zgodzili się, że uświadamianie dzieci i młodzieży o cyberbezpieczeństwie jest w obecnych czasach koniecznością. – Oczywiście sam temat cyberbezpieczeństwa w szkole powinno się eksplorować, ale warto wyczulać na manipulacje w innych etapach nauczania. Chodzi o takie umiejętności jak czytanie ze zrozumieniem, wyszukiwanie źródeł – ocenił Mateusz Mrozek, Kierownik Działu Przeciwdziałania Dezinformacji w NASK. – Jednak spychanie rzeczy na instytucje takie jak np. szkoła, rząd, NASK itp., to półśrodek – dodał.
Problemem dezinformacja
Dziennikarz Radia Zet i nauczyciel wiedzy o mediach, Krzysztof Kiryczuk wskazał, że powszechnym problemem jest skupianie się wyłącznie na nagłówkach, co w konsekwencji prowadzi do ulegania manipulacjom emocjonalnym czy tzw. fake newsom. – Nagłówki w internecie są klikbajtowe. Trzeba o tym wiedzieć i pamiętać, to podstawa – podkreślił.
Do kwestii manipulacji odniosła się prof. ucz. dr hab. Inż. Agnieszka Gryszczyńska z Prokuratury Krajowej. Przypomniała, że „nie każda dezinformacja (…) czy zła interpretacja stanowi czyn zabroniony”. W swojej wypowiedzi zwróciła uwagę na zjawisko phishingu, czyli oszustwa mającego na celu wyłudzenie danych, które jest jednym z najczęściej popełnianych przestępstw cyfrowych w Polsce. – Większość tych ataków opiera się na prostej socjotechnice i sztuce manipulowania ludźmi w celu podjęcia przez nich odpowiednich działań lub ujawnienia poufnych informacji. Nie jest do tego wymagana zaawansowana wiedza techniczna, sprzęt czy złośliwe oprogramowanie – podkreśliła.
– Zgodnie z badaniami Eurostatu jedynie 16 proc. Polaków w wieku od 16 do 74 roku życia weryfikuje informacje znalezione online. My nie mamy umiejętności weryfikacji – mówiła prof. Gryszczyńska. Jak zauważyła, współcześnie dzieci często mają dostęp do technologii zanim jeszcze nauczą się mówić. – Pierwszą osobą, która powinna zapewnić dziecku edukację jest rodzic. Wręczanie dziecku urządzenia ekranowego następuje zanim dziecko wejdzie w system formalnej edukacji – podkreśliła prokurator.
Ogromna rola rodziców w procesie cyfrowej edukacji
O roli rodziców mówiła także przedstawicielka fundacji pozarządowej Dajemy Dzieciom Siłę, Marta Wojtas. – Odwiecznym problemem jest duża grupa rodziców, do których trudno z czymkolwiek dotrzeć, którzy nie uczestniczą w skierowanych do nich zajęciach, nie są zainteresowani tematem. W przypadku takich rodzin szkoła jest jedynym miejscem, gdzie edukacja o cyberbezpieczeństwie mogłaby się odbywać – zaznaczyła. – Edukacja musi płynąć z różnych stron. Musimy próbować na wszystkie sposoby, aby mogła ona osiągnąć powodzenie – stwierdziła.
W podobnym tonie wypowiedział się Mateusz Mrozek z NASK. – Współdziałanie między nauczycielem-wychowawcą, a rodzicem to bardzo niedoceniana platforma – mówił. Zastrzegł jednak, że często zapomina się o przepracowaniu nauczycieli. – Nic nie zastąpi tłumaczenia świata przez rodzica. Ale rodzic też musi rozumieć co się dzieje – dodał.
Dyskusję podsumowała prof. Agnieszka Gryszczyńska. – Jeżeli zainwestujemy w kształtowanie cyberodporności, cyberhigieny dzieci, dorosłych, rodziców, nauczycieli – to wiele na tym zyskamy – powiedziała. Wskazała też konkretne działania jakie szkoła może wdrożyć. – Nauczmy uczniów budowania trudnych haseł. Nauczmy ich w jaki sposób stosować uwierzytelnianie dwuskładnikowe. Rozdajmy nauczycielom klucze U2F, niech pokażą je dzieciom: to nie jest nic co jest bardzo drogie, ale jest to jedyna realna ochrona przed phishingiem. Wprowadźmy uwierzytelnianie dwuskładnikowe na kontach uczniów w szkole – wymieniała. – Prozaiczne rozwiązania techniczne przynoszą bardzo duży efekt, jeżeli chodzi o podniesienie cyberbezpieczeństwa – skonstatowała prof. Gryszczyńska.
CEE Digital Coalition to zrzeszenie organizacji branży cyfrowej z krajów Europy Środkowowschodniej, powstałe z inicjatywy Związku Cyfrowa Polska.